Развитие устной речи русскоязычных дошколят с помощью дидактического комплекта «Рәсемле сүзләр»
Айсылу ЛОТФУЛЛИНА,
воспитатель по обучению татарскому языку I квалификационной категории дошкольного отдела средней школы № 41 г. Казани
- Как добиться запоминания детьми чёткой последовательности употребления слов в предложении?
- Как помощь детям лучше запоминать слова и систематизировать полученные знания?
- Как научить детей составлять короткие рассказы про предметы, животные, людей и т.д.?
- Как научить детей грамотно задавать вопросы и отвечать на них?
- Как сделать образовательную деятельность более интересной и динамичной?
На все эти вопросы я нашла ответы в методике наглядного моделирования.
Наглядное моделирование – это воспроизведение существенных свойств изучаемого объекта, создание его заместителя и работа с ним.
В качестве условных заместителей (моделей) могут выступать:
- геометрические фигуры;
- символические изображения предметов;
- опорные картинки;
- предметно-схематичные планы и условные обозначения.
Метод моделирования впервые был разработан Даниилом Борисовичом Элькониным и Л.Венгером.
У дошкольников преобладает наглядно-образное мышление. Поэтому наглядное моделирование является эффективным средством в развитие связной речи, обогащения и активации словаря.
На основе наглядного моделирования я составила свой дидактический комплект “Рәсемле сүзләр”.
Цель моего дидактического материала: развивать навыки связной речи (диалогической и монологической) русскоязычных детей 4 – 7 лет на основе наглядного моделирования в рамках учебно-методических комплектов “Татарча сөйләшәбез” – “Говорим по-татарски”.
Задачи:
– учить детей составлять высказывания и рассказы на разные темы на татарском языке. Развивать умение строить диалогическую и монологическую речь. Расширять и активизировать словарный запас детей, систематизировать полученные знания;
– активизировать память, воображение; развивать логическое и образное мышление;
– воспитывать любовь к изучаемому предмету, повысить внутреннюю мотивацию к изучению татарского языка;
– так же закрепить и расширить употребление лексики по темам, представленным в дидактическом материале в рамках УМК “Татарча сөйләшәбез”.
Дидактический комплект “Рәсемле сүзләр” предназначен для 3-х возрастных групп: средней, старшей, подготовительной. В каждой папке имеется наглядный материал для развития как диалогической, так и монологической речи. Уровень сложности соответствует возрасту. Так же данная разработка содержит в себе практически все темы УМК “Говорим по-татарски”. Знаки-модели остаются неизменными, а только дополняются и расширяются при переходе в более старшую возрастную группу. Так же эти дидактические материалы можно легко комбинировать между собой.
Моделирование выполняется на знакомом дошкольникам материале, с опорой на имеющиеся знания. Каждая модель схемы предварительно отрабатывается, расшифровывается на занятиях и вырабатывается определённый алгоритм высказываний на основе мнемокартин.
В каждый комплект входит:
- Модели-алгоритмы А3 формата для фронтальной работы в группах;
- Модели-алгоритмы А4 формата для индивидуальной и подгрупповой работы, так же для воспитателей групп;
- Планы ответов (т.е. образцы составления диалогов и монологов);
- И условные обозначения, мнемокартинки для предварительной работы.
Модели-алгоритмы для средней группы
Тема “Диалог/монолог” | План ответа | Модель-алгоритм |
“Хайваннар” – “Животные”
монолог |
Бу песи. Песи кечкенә матур. Песи сөт ярата.
Бу куян. Куян зур матур. Куян кишер, кәбестә ярата.
Бу аю. Аю кечкенә матур. Аю алма ярата. |
|
“Гаилә” – “Семья”
монолог |
Бабай әйбәт, көчле, акыллы.
Әби әйбәт, матур, акыллы. Әти әйбәт, көчле, акыллы. |
|
“Чакыр, сыйла” –
“Позови, угости” диалог |
Алсу, кил монда. Утыр. Алсу, мә ботка аша, мә чәй эч. Рәхмәт. Ботка тәмле, чәй тәмле.
Акбай, кил монда. Утыр. Акбай, мә аш аша, мә сөт эч. Рәхмәт. Аш тәмле, сөт тәмле.
Марат, кил монда. Утыр. Марат, мә алма аша, мә сок эч. Рәхмәт. Алма тәмле, сок тәмле. |
Модели-алгоритмы для старшей группы
Тема
Диалог/монолог |
План ответа | Модель-алгоритм |
“Киемнәр” – “Одежда”
монолог |
Бу күлмәк. Күлмәк кызыл кечкенә матур чиста. Курчак, мә күлмәк ки.
Бу чалбар. Чалбар зәңгәр зур матур чиста. Курчак, мә чалбар ки. Бу күлмәк. Күлмәк яшел зур матур чиста. Курчак, мә күлмәк ки. |
|
“Киемнәр кибетендә” –
“В магазине одежды” диалог |
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Дүрт зур күлмәк бир әле. Мә дүрт зур күлмәк. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Ике кечкенә күлмәк бир әле. Мә ике кечкенә күлмәк. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Өч зур чалбар бир әле. Мә өч зур чалбар. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! |
|
“Савыт-саба” – “Посуда”
монолог |
Бу чынаяк. Чынаяк кызыл кечкенә чиста.
Бу тәлинкә. Тәлинкә сары зур чиста.
Бу кашык. Кашык яшел зур чиста. |
|
“Савыт-саба кибетендә” –
“В магазине посуды” диалог |
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Бер зур чынаяк бир әле. Мә бер зур чынаяк. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Ике кечкенә кашык бир әле. Мә ике кечкенә кашык. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз!
Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Өч зур тәлинкә бир әле. Мә өч зур тәлинкә. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! |
Модели-алгоритмы для подготовительной группы
Тема
Диалог/монолог |
План ответа | Модель-алгоритм |
“Канцелярия кирәк-яраклары” –
“Канцелярские товары” монолог |
Бу китап. Китап зур матур. Портфельда китап бар.
Бу дәфтәр. Дәфтәр зур матур. Портфельда дәфтәр бар.
Бу бозгыч. Бозгыч кечкенә матур. Портфельда бозгыч бар. |
|
“Канцелярия кирәк-яраклары кибетендә” –
“В магазине канцелярских товаров” диалог |
Исәнмесез – исәнмесез. Хәлләр ничек? Әйбәт. Ике кечкенә дәфтәр бир әле. Мә ике кечкенә дәфтәр. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз.
Исәнмесез – исәнмесез. Хәлләр ничек? Әйбәт. Бер зур китап бир әле. Мә бер зур китап. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз. Исәнмесез – исәнмесез! Хәлләр ничек? Әйбәт. Биш зур бозгыч бир әле. Мә биш зур бозгыч. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз! |
|
“Интервью”
диалог |
Исәнмесез. Мин корреспондент. Син кем? Мин малай Артур. Син нинди? Мин матур әйбәт акыллы көчле. Сиңа ничә яшь? Миңа алты яшь. Син нишлисең? Мин рәсем ясыйм, китап укыйм. Син нәрсә яратасың? Мин кишер, авокадо яратам. Рәхмәт. Сау булыгыз – сау булыгыз. |