– якынаю тизлеге нәрсә ул?

– вакыт , юл, тизлек үлчәү берәмлекләре белән эшләү;

–  кире мәсьәләләр чишү

универсаль уку гамәлләре формалаштыру (УУГ)

регулятив: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу, план төзү, белгән яки әлегә кадәр белмәгән күнекмәләрне үзара бәйләү, биремне үтәүнең дөреслеген тикшерү;

танып-белү: милли төбәк компонентларын кулланып, проблема кую һәм аны чишү, биремнәрне үтәү, нәрсә ул якынаю тизлеге, вакыт, юл, тизлек үлчәү берәмлекләре белән эшләү, тәкъдим ителгән план буенча  аңлатмалар, кире мәсьәләләр төзү һәм аларны чишү, анализ ясау һәм нәтиҗә чыгару;

коммуникатив: үз фикереңне тулы әйтә белү, күршең белән ярдәмләшеп эшләү, иптәшеңнең эшен  бәяләү

(шәхескә кагылышлы,  метапредмет, предмет):

Метапредмет:

регулятив: эшчәнлекне планнаштыру, үз алдыңа максат куя, нәтиҗә ясау, үз эшчәнлегеңне контрольдә тоту, игътибарлы булу;

танып-белү: биремнәрне мөстәкыйль эшли белү, предметлар модельләре белән эшләү, дәреслектә ориентлаша, андагы мәгълүматлар белән эшли белү, милли төбәк компонентлары  ярдәмендә нәтиҗәләр ясау аша модельләштерү;

коммуникатив: төркемдә эшләгәндә, бер-берсен тыңлый белү; туган якка мәхәббәт  тәрбияләү, матурлыкка соклана белү, сөйләшү барышында, үз фикерен җиткерә алу; үзара килешү, алган  мәгълүматларны куллана белү;

предмет:  кара-каршы хәрәкәткә мәсьәләләр чишү; якынаю  тизлеге таба белү; вакыт , юл, тизлек үлчәү берәмлекләре белән эшләү; кире мәсьәләләр төзү һәм чишү

Дәрес этаплары

Шәхси (Ш), регулятив (Р), коммуникатив (К), танып- белү (ТБ)

Укучыларны уку эшчәнлегенә тарту

– Шушы күтәренке кәефтә дәресебезне башлап җибәрик, һәркайсыгызга уңышлар телим.

— Дәрес ахырында һәркем үзенең тырышлыгын бәяләр.

Рәхәт бит яшәве шулаймы!?

Елмаеп башласаң дәресне,

Санарга, уйларга бик җайлы.

Укучылар бер-берсен сәламли

Р: үз-үзеңне эшкә әзерләү

(6 мин.) 1. Телдән исәпләү

2.  Яңа теманы үзләштерүгә, теманы ачуга этәргеч. Проблемалы ситуация  кую.

Дәреснең максаын ачыклау.

Слайд 2

– Экранда мисаллар бирелгән. Укучылар, өстәлләрдәге  җавапларны үсә бару тәртибендә тезегез әле.

280:4=

654–324=

18000:100=

770*10=

96*1000=

25*4=

81000:1000=

70

81

100    180      330      7700      96000

ТБ: белемнәрне дөрес куллана белү

Көтелгән нәтиҗә: исәпләү  күнекмәләрен үстерү

Дәрескә максат кую

– Саннарны әйләндереп карагыз әле, анда нинди сүз килем чыкты икән?

– Хәрәкәтне кайда очратырга мөмкин?

– Нинди хәрәкәтләр була икән, укучылар, без сезнең белән алдагы сыйныфларда ул  төшенчәләр белән танышкан идек.

– Экранга карагыз әле, бу схема нинди юнәлеш булыр икән?                     – Димәк, безнең бүгенге дәресебезнең темасы ничек булыр?

– Әйе, укучылар, «Кара-каршы хәрәкәткә мәсьәләләр» дип аталыр. – Без дәрескә нинди максат куярбыз икән?

Хәрәкәт

кеше, транспорт, бөҗәкәр, хайваннар, планеталар.

бер үк юнәлешле, капма-каршы юнәлеш, кара-кары юнәлеш

Кара каршы хәрәкәт

– Нәрсә  ул хәрәкәт,  кара-каршы хәрәкәткә мәсьәләләр чишү, якынаю  тизлеге, вакыт , юл, тизлек үлчәү берәмлекләре бн эшләү, кире мәсьәләләр чишү.

Р: үз эшчәнлегеңне контрольгә алу;

Коммуникатив универсаль уку гамәлләре: партадашың  белән хезмәттәшлек итү: биремне үтәгәндә белемнәргә таяну

Көтелгән нәтиҗә: яңа теманы ачу

(8 мин.)

Парларда эшләү: экраннан фронталь тикшерү

Карточкалар белән эш.

-Экранда, урыннарда бирем.(Группа белән эш).

(Тактага эленә) /кластер төзелә/

9 дм 6 см, 8 км/сәг, 31 с, 7 дм/с

Бирелгәннәрне ук белән тоташтырырга

Чаңгычы         12 км/сәг

Машина          60 км/сәг

Атка атланган кеше 20 км/сәг

Җәяүле кеше    5 км/сәг

Бирелгән мәсьәләгә кайсы схема туры килә?  Безнең яклар – тау ягы. Тау итәкләрендә җир җиләкләре үсә. Менә шул җиләклекләрнең берсе булган Куян тавы итәгенә ике авылдан ике җәяүле бер-берсенә кара-каршы юлга чыккан. Алар 3 сәг юлда булган.  Беренчесенең  тизлеге 5 км/сәг, ә икенчесанең тизлеге 4км/сәг.

– Укучылар, ул малайлар бу җиләклектә  бер “бер сандык” тапканнар (Экранда) Ә ул сандыкны мина калдырдылар. Сез дәреслек белән эшли   торганда, мин сандыкны ача торыйм әле.

9дм2см+4см=                                  40км:5сәг=                                   46с–15с=                                   49дм:7с=

Икенче схема

Таблица формасында шартын язу

.

(фронталь  тикшерү, экраннан)

(1200 с,186 с, 60 мин. яки 3600 с)

(2 мин.)

Музыка уйный. Музыка астында сандык ачыла. Балалар музыка астында хәрәкәтләр ясап бии.

– Иң озын буйлы малай малай язу алып тактага беркетә.

– Иң озын буйлы кыз “сандык”тан язу алып тактага беркетә.

– Дежур   укучы “сандык”тан язу алып тактага беркетә.

Музыка туктагач, “сандык”тан иң озын буйлы малай язу алып тактага беркетә. Янә музыка уйный, балалр бии. Музыка туктагач, иң озын буйлы кыз “сандык”тан язу алып тактага беркетә. Музыка  уйный, балалар төрле хәрәкәтләр ясап бии. Музыка туктагач, дежур   укучы “сандык”тан язу алып тактага беркетә.

(“Сандык”тагы сүзләр: Гипс руднигы (Тенеш), Лабач тавы, Урман күле)

Группада  эш.

(Экранда рәсемнәре чыга.) Гипс руднигы турында кызыклы мәсьәлә ой эше булачак.

Лобач тавы – Кама тамагының иң биек ноктасы. Шушы Су киңлекләрендә җилкәнле көймә спорты буенча да Россия чемпионаты булып узган. Шулай ук, монда ишкәкле көймәләрдә балык тоту да бик популяр санала.

– Төрле юллар белән мәсьәлә чишеп китик.  Ике причалдан берүк вакытта бер-берсенә  кара-каршы ике катер белән балыкчылар юлга чыга. Алар 2 сәгатьтән соң очрашалар. Беренче катерның тизлеге – 25 км/сәг, икенчесенең тизлеге – 35 км/сәг. Ике причал арасын табарга.  (Һәр төркем үзенчә чишелешен дәлилли.)

– Ә менә Урман күле безнең авылыбызга якын . Кемнең  анда булганы бар?  Таныштырып  китегез әле

– Әйдәгез укучылар Урман күле янында ял итүчеләр турында мәсьәлә чишәбез.

Ике малай берүк вакытта бер-берсенә кара-каршы елганың ике башыннан 10 м/мин тизлек белән йөзеп килә. Әгәр алар арасы 80 м булса, алар ничә минуттан очрашырлар? (Телдән)

Укучылар  ничек эшләгәннәрен аңлаталар

Укучы сүзе (Олы Кариле авылыннан 1 км 200 м ераклыкта. Овал формада. Тирә-ягы  матур, чиста. Кошлар сайрый. Ял итәргә күңелле)

(10 мин)

Гамәли эш

Танылган якташыбыз драматург Туфан Миннуллинның район үзәгендә урнашкан музей йортына  аралары 170 км ике авылдан бер-берсенә кара-каршы ике автобус юлга чыга. Беренче автобусның тизлеге 90 км/сәг, икенчесенең 80 км/сәг булса.  Алар ничә сәгатьтән соң очрашканнар?

/Схемасын табарга, ябыштырырга, АҢЛАТМАЛАР нәрсәне аңлата?/

90+80=  якынаю тизлеген

170:(90+80)=      вакытны

/Ике автобус 1 сәгатьтән соң очрашткан/

Кире мәсьәләләрне төзергә, чишәргә.

Схемасын табарга, ябыштырырга, АҢЛАТМАЛАР нәрсәне аңлата?

25+35=                  якынаю тизлеген

120:(25+35)=      вакытны

алган белемнәрен биремнәр эшләгәндә куллана белү, биремне мөстәкыйль эшли белү

Регулятив:

башкару, дөреслекне тикшерү Коммуникатив: күршең белән хезмәттәшлек итү

Көтелгән нәтиҗә: мисалларны дөрес төзү һәм исәпләү кагыйдәсен  ныгыту.

(5 мин.)

Бирелгән карточкалардагы мисал, мәсьәләләрне  чишәргә.

I вариант

23м/с*2с=

64км:8сәг=

810:10=

340+15=

II.вариант

68–22=

72:9=

130км–49км=

710м:2мин=

Ике вариант өчен дә:

16 санын 8 тигез кисәккә бүлеп, 3 өлешен алсан, нинди вакланма табарсың?

/Экранда 46, 8, 81, 355, 3/8 саннары/

– Килеп чыккан саннарны һәр рәттән сызып чыгыгыз. Нәрсә килеп чыкты? (5 ле саны) 

– Барыгызның да шулаймы? Димәк, бүген мин сезнең барыгызга да «5» ле куям

II вариант –зәңгәр карточкаларны эшли

– Укучылар, сез бүген дәрестә нәрсәләр белдегез? Нинди кыенлыклар булды? Узегезне смайликлар ярдәмендә бәяләгез.

– Мин барысында аңладым, башкаларга булыша алам диючеләр – яшел смайлик;

– мин теманы аңладым, кыенлыклар булды диючеләр – зәңгәр смайлик;

– теманы аңлап бетермәдем диючеләр  кызыл смайлик белән бәяли

(2 мин.)