Изучение стихотворения «Миша» Миклая Казакова
№ 127
(Урок марийской литературы в V классе)
Ольга СИДОРОВА,
учитель родного (марийского) языка и литературы I квалификационной категории Большешиинской средней школы Мамадышского района
Теме. Миклай Казаков «Миша» почеламутшо.
Тема урока. Миклай Казаков «Миша» стихотворение.
Цель. Тунемше-влакым почеламутын содержанийже да авторжо дене палдараш.
Познакомить учащихся с содержанием стихотворения и автором.
Задаче-влак.
– Поэтын илыш-корныжо дене палдараш.
Познакомить учащихся с содержанием стихотворения и автором.
– Почеламутын идейно-тематический содержанийжым, идейжым, сылнылык ойыртемжым рашемдаш.
Раскрыть идейно-тематическое содержание, отличие стихотворения.
– Йоча-влакын сылнын, содержанийым умылен лудмо навыкыштым вияҥдаш.
Активизация навыков понимать содержание, чтения.
– Илышыште лӱддымӧ, поро кумылан, тул гай йӱлаш кумылаҥдаш.
Вдохновлять на благие дела, всегда быть готовым, смелым.
Урокым эртарыме йöн: мутланымаш, лудмаш, шымлымаш, виртуальный экскурсийым, ыштымаш.
Кучылтмо материал: М.Казаковын портретше, авторын книгаже-влак, муро фонограмме-влак «Пионерский организаций», «Пионер герой-влак» нерген, ноутбук, проектор, презентаций.
Урокын типше: у материалым шымлымаш.
Ыштышаш паша радам:
- «Пионерский организаций», «Пионер герой-влак» нерген ушештарымаш.
- М.Казаков нерген каласкалымаш.
- «Миша» почеламутым лудын лончылымаш.
Урокын эртымыже
| Этап-влак | Туныктышын сомылжо | Тунемше-влакын сомылышт | Ойырымо жап |
| I. Организационный ужаш | – Салам лийже!
(Дежурный дене кутырымаш)
|
– Саламлалтыт.
(Дежурный рапортым пуа)
|
1 мин.
наре |
| II. Мöҥгö пашам тергы-маш | – Мöҥгö паша могай ыле?
– Кö тугай И.Ломберский палаш. Сообщенийым ямдылен толаш «Изергин-лӱддымӧ йошкарармеец»; «Мемнан ял гычын граждан сарыште лийше-влак»
|
Йоча-влак И.Ломберский нерген вашммутым пуат, ямдылен толмо сообщенийыштым ыштат | 10 мин. наре |
| III. Моти-ваций | – Йоча-влак, колыштса мурым да каласыза, кö нерген тушто ойлалтеш.
(«Пионер» муро йоҥга. Мутшо … , семже …) – Кö нерген мурышто ойлалтеш? – Тудын нерген мом каласыме? |
Мурым колыштыт.
Йоча-влак вашмутым пуат. – Мурышто пионер нерген ойлалтеш. – Келшен илыме нерген каласыме. |
3 мин. наре |
| IV. Актуали-заций | – Айста ынде презентацийысе сӱрет-влакым ончалына. Кöм те тушто ужыда? Нуно могай улыт, мом ыштат? | Сÿрет почеш пуымо йодыш-влаклан вашештат. Сÿретыште пионер-влак ончыктымо | 2 – 3 мин. наре |
| V. Урокын темы-жым рашем-дымаш,
у материал дене палыме лиймаш
Физ-ко
|
– Мурышто да сÿретыште могай икгайлык уло?
Тыгайракак сӱрет тендан кигаштыда 95 лаштыкыште уло, почса да каласыза – Тугеже таче урокышто кö нерген ойлаш тÿҥалына? – Тетрадьнам почына да тачысе числам возен шындена – Тиде почеламутын авторжо кӧ лиеш? – Тугеже тачысе урокнан темыже ….
– Урокыштына мом ыштышаш улына?
– Ойлончыш келшыше мут-влакым шындыза, а мый возем (туныктышо воза). Пионер … лийшаш. – Чын. Пионер ушан-шотан да поро кумылан , лӱддымӧ да эре ямде, илышыште йӱлышӧ да шокшо лийшаш – Кузе умыледа тиде мут-влакым? – А могай улеш мемнан геройна Миша тидым ме почеламут гычын лудмеке, пален налына. Лудмо деч ончыч авторын илыш корныжо нерген лудына. 1) М.Казаковын илыш корныж дене палыме лиймаш. (Поэтын 100 ий теммыжлан «Йӧратыме поэзий йолташем» — поэтын сылнымут пашаже-влак выставке дене виртуальный выставкым ончыктымаш.) 2) «Миша» почеламутым туныктышо книга гычын выразительно лудеш. Умылымым тергымаш – Почеламутышто тӱҥ герой кӧ, могай рвезе улеш тудо, кушеч палышда? 3) Йоча-влак, тугеже почеламутын темыже да идейже могай лиеш?
4) Йоча-влакын лудмышт
– Изиш каналтена. Пионер, кумылан муро почеш 5) Содержанийым лончылымаш – Ынде кажныда ныл корно дене лудыда да умылтареда , книгасе сÿретымат кучылтына
– Тамле омым яндар эр юж, лайык кидше ден туржеш, кузе умыледа? (Йоча-влак вашмутым пуаш йöсланат гын, туныктышо полша.) – Молан Мишуклан кажне урокшо шӧртньӧ гай ? – А Мишук вашка вет школыш.. Чу, азап! Вет рельс торлен… йочан могай койыш-шоктышыжо нерген тиде корно-влак ойлат? – Значит, элын ик нерв пырчым Класс коса кӱрлаш шонен. Илышыште могай нелылык лийын кертшашым ончыкта? –Тулшол галстук, лий сигнал тый, А мый – стрелочник кызытлан. Кузе умыледа тулшол галстук, Муткылдышым?
– Изи шольым, чинче шольым! Кугу тау тыланет! Арам огыл ӱжара гай Йошкар галстук оҥыштет! – Кузе умыледа?
– Лирический герой молан Шулдыраҥын, куаналын, Мишук писын ошкылеш. – Чыла чын йоча-влак, – Содержанийым почын пуашлан автор сылнештарыме йӧн –влакым кучылтын тиде эпитет, таҥастарымаш, метонимий, олицетворений. Айста ончалына слайдыш, мо тугай эпитет, метонимий да олицетворений ушештарена . Таҥастарымашым те ынде паледа. – Ынде нуным почеламутышто кычалына Эпитет (Тамле омым; яндар эр; лайык кидше дене; пеш оҥай; тулшол галстук;левын пуалеш;пеш шыма ). Таҥастарымаш (Тасма гае ; шӧртньӧ гай;иган комбыла;ӱжара гай; шийла чолгыж; ) Метонимий (элын ик нерв пырчым; шыпак нушшо шакшылан; шулдыраҥын) Олицетворений (шикшым мландышке шавен; кӱртньӧ оҥжо ден шӱлалын; лай мардежше шупшалеш) 6) Почеламутым сылнын лудмаш 7) Образ-влак дене паша – Тиде почеламутышто тÿҥ образ – Миша. Тудо тендан гаяк школыш тунемаш кошшо рвезе. Кузе шонеда, йоча-влак тудым талешкылан шотлаш лиеш але уке? – Йоча-влак, пионер – талешке-влакым кӧм шарнеда? |
– Пайрем вургеман. Шӱйыштышт йошкар галстук, оҥыштышт значок
– Пионер Миша нерген
– Миклай Казаков – Тачысе урокнан темыже «Миклай Казаков «Миша» почеламутшо». – Тиде урокышто ме Миклай Казаковын илыш да творческий корныж дене пале лийшаш , почеламутын содержанийжым, тÿҥ шонымашыжым рашемдышаш улына
Тетрадеш числам да темым возат. (Теме слайдыште.)
Йоча-влак шкеныштын шонымо мутыштым ойлат
Йоча-влакын вашмутышт – Пионер эре поро пашалан ямде
Слайд гыч лудыт тетрадьышкышт кӱлеш информацийым возат
Виртуальный выставкым ончат
Книга гычын эскерен мият
Йоча-влак почеламутым лудын ончыктат Муро почеш пионерский движений-влакым ыштымаш Физминуткым ыштат
Йоча-влакын вашмутышт – Тӱҥ герой Миша, тудо пионер, поро пашаж гычын, йошкар галстук гычын палышна – Темыже пионер герой Миша нерген лиеш Идейже илышыште шучкылыкым кораҥдаш эре ямде лийман.
Кажне йоча ик строфа дене лудеш да лудмо ужашын содержанийжым умылтара. Нелылык лекме годым, моло йочат полша
– Мишан тӱткылыкшӧ нерген ойлат
– Шучко ойго, эҥгек лийын кертшашым ончыкта
– Пионер-влак йошкар галстук дене коштыныт автор эше тулан галстук, манеш . Пионер-влак тул гай йӱлен шогышо улыт.
– Машинист Мишалан кугу таум ышта, тыгай чолга улмыжлан.
— Миша кугу эҥгек лийшашым чарен, садлан тудо куанен.
Йоча-влак ушештарат
Сылнештарыме йӧн-влакым кычалыт да каласат
Йоча-влак вашмутым пуат Пионер – талешке-влак сÿретан слайдым ончат, ушештарат
|
22 – 25 минут наре
3 мин. наре |
| VI. Иктешлымаш | – «Миша» почеламутын темыже могай?
– Почеламут могай шонымашым луктеш? – М.Казаков кунам да могай кундемеш шочын? – Тудо могай кумылан почеламут-влакым возен? |
Йоча-влак вашмутым пуат
– Патриотический кумылан – Шочмо элым уло кумыл дене йӧраташ, пионер – талешке-влак гаяк шочмо эллын ӱшанле айдеме лияш кумылаҥдыше поэт |
3 мин. наре |
| VII. Рефлек-сий | Ойлончо — влакым шуйыза
-Таче мый пален нальым… — Урокышто эн оҥайже –тиде… — Мый … умылыде кодым. — Эше палынем ыле… |
Ойлончо — влакым шуят | 2 минут наре |
| VIII. Мöҥгö паша | – Мöҥгыштö «Ава кид» почеламутым наизусть тунемза | Мöҥгö пашам дневникыш возат | 1 мин. деч шуко огыл |
| IX. Аклы-маш | Йоча-влаклым икте-весыштлан отметкым комментироватлен шындаш йодеш | Отметкым икте-весыштлан алмаш шындат | 1 мин. деч шуко огыл |
