Фирүзә БАЙБӘКОВА,

Бөгелмәдәге 2 нче «Батыр» балалар бакчасы тәрбиячесе

«Нәселендә булган культураны, гореф-гәдәтләрне саклап калу һәм саклау омтылышын тәрбияли алмаган кабилә юкка чыгуга дучар ителә. Үз гражданнарын патриотик рухта тәрбияләү максатын куймаган дәүләтнең киләчәге юк», – дигән Джордж Байрон.

Хәзер безгә әкренләп милли хәтер кайта, һәм без борынгы бәйрәмнәргә, гореф-гәдәтләргә, фольклорга, сәнгать һөнәрчелегенә, декоратив-гамәли сәнгатькә яңача карый башладык. Алар аша халык безгә иң кыйммәтле мәдәни казанышларын калдырды.

Хәзерге шартларда патриотизм – бер яктан, Ватанга тугрылык, икенче яктан, Россия составына керүче һәр халыкның мәдәни үзенчәлеген саклау ул.

Мәктәпкәчә яшьтәге балаларда патриотик хисләр тәрбияләү – якыннарга һәм туган йортка, балалар бакчасына , туган шәһәргә, үз иленә мәхәббәт тәрбияләүне үз эченә алган әхлакый тәрбия бирүнең бер бурычы. Бу эштә фольклорга зур роль бирелгән.

Нәкъ менә фольклорда меңьеллык халык педагогик тәҗрибәсе белән сөйләм үсешенең, музыкаль һәм шигъри сәләтләрнең, логик һәм образлы фикерләүнең, зирәклек, юмор, сатира, хезмәт һәм физик күнекмәләрнең иң табигый һәм кирәкле формалары сайлап алынган. Бала, бишек җырларын тыңлап, олы кеше булып  үсә. Фольклор ул – халык иҗаты: җырлар, әкиятләр, легендалар, мәкальләр, әйтемнәр, табышмаклар, санамышлар, драма әсәрләре, биюләр, шулай ук сынлы һәм декоратив-кулланма сәнгать әсәрләре.

Телебездә халык иҗатына карата  бик күп кыйммәтле әйберләр – яхшылык, матурлык, дөреслек, батырлык, хезмәт сөючәнлек, тугрылык турындагы күзаллаулар сакланган. Татар фольклорында үзенчәлекле итеп сүз, музыкаль ритм, җырлау берләшә.

Мәзәкләрдә, кулъязмаларда, кайгыртучанлык, Мәкальләрдә һәм әйтемнәрдә төрле тормыш позицияләре төгәл бәяләнә, кимчелекләр начар яктан күрсәтелә, кешеләрнең уңай сыйфатлары мактала.

Халык авыз иҗаты әсәрләрендә хезмәткә хөрмәт белән карау, кеше кулларының осталыгына соклану аерым урын алып тора. Шуның аркасында фольклор- – белү һәм әхлакый һәм патриотик үсешнең иң бай чыганагы.

Балаларның тәрбиясендә һәм үсешендә татар халкының халык чыганакларына, фольклор сәнгатенә мөрәҗәгать итү, кечкенәдән үк мәктәпкәчә белем бирү практикасы өчен традицион булып тора.

Фольклор балаларда уңай эмоцияләр уята, татар халык мәдәниятен кабул итүгә эчке әзерлек формалаштыра.

Фольклор әсәрләренә игътибар итү, аларны тәрбия эшендәфайдалану XIX йөз урталарыннан башлана. Шундыйлардан М.Иванов, С.Кукляшов, К.Насыйри, Т.Яхин, Г.Фәезхановларның уку китапларын күрсәтеп узарга мөмкин. Балалар фольклорын елдан-ел алга җибәрүдә зур өлеш керткән Г.Тукай, Х.Бәдигый, Н.Исәнбәт һ.б. күп кенә күренекле шәхесләрне атап китеп булыр иде.

Төп бурыч – балаларны кызыксындыру, аларның теләкләрен кабызу, аларда үз фикерләрен һәм зәвыкларын көчләмичә иҗади активлык үстерү.

Үз эшемдә фольклор чараларын кулланып, алдыма түбәндәге бурычларны куям:

– балаларны фольклор үзенчәлекләре, татар халкы мәдәнияте белән таныштырыру;

– балага үз халкының тарихына, мәдәниятенә, гореф-гадәтләренә карата кызыксыну һәм мәхәббәт тәрбияләү, патриотик хисләр тәрбияләү;

– балаларда иҗади сәләтне һәм эстетик зәвыкны үстерү, экспонатлар әзерләгәндә һәм аларны урнаштырганда декоратив-рәсмиләштерү эшчәнлегендә кулдан килгәнчә катнашуга җәлеп итү;

– балаларның сүз байлыгын баету һәм активлаштыру;

– татар кешесенең традицион характердагы сыйфатлары: кунакчыллык, хезмәт сөючәнлек, игелек һ. б турында төшенчә бирү.

Эшне балаларда телдән халык иҗатына кызыксыну уята торган шартлар тудырудан башларга кирәк.

Шулай итеп, балаларыбыз инсафлы, тәртипле һәм әдәпле булсын өчен, киләчәктә тормышлары якты, матур, күңел тынычлыгы булсын өчен аларны кечкенәдән үк бу әйберләрне өйрәтеп үстерү – төп максатларыбызның берсе. Максатларны тормышка ашыру – ата-аналарның һәм тәрбиячеләрнең зур тырышлыкларын тәләп итә торган эш. Нәтиҗә ясап шуны әйтергә була: бала яхшы кеше булып үссен өчен, алар белән кечкенәдән эшләргә кирәк. Нәкъ менә хәзер, хәзерге заманда кешеләрдә патриотлык, рухилык, шәфкатьлелек, кешелеклелек хисләрен яңартырга кирәк. Моңа балалар өчен әдәбият, фольклор, татар халык иҗаты, бала күңелен яхшылыкка, юмартлыкка, вөҗданга, намуска һәм гаделлеккә юнәлтүче әкиятләр һәм халык фольклоры ярдәм итә.