Абдулла Алиш иҗатына багышланган мәктәпкәчә яшьтәге балалар өчен проект эше
Резидә СОЛТАНОВА,
Әлмәттәге
2 нче балалар бакчасы
тәрбиячесе
Максат. Балаларны А. Алишның иҗаты белән таныштыру, сөйләм телен баету. Әкият геройларына карата кайгыртучанлык сыйфатлары тәрбияләү. Аларның үзенчәлекләре турында белемнәрне баету, логик фикерләү сәләтен үстерү.
Бурычлар
- Балаларны А.Алишның биографиясе, иҗаты белән таныштыру.
- А. Алишның Яхшы әкиятләре аша балаларда әхлакый сыйфатлар тәрбияләү
- Ата-аналарның татар балалар әдәбияты турындагы идеяләрен киңәйтү һәм аларны гаилә укуына, әдәби әсәрләрне карауга тарту.
Актуальлеге. Халык һәм язучы әкиятләре белән танышуны балалар аеруча шатлык һәм теләк белән кабул итә. Татар әкиятләре балаларны көнкүреш, татар халкының гореф-гадәтләре белән таныштыра, явызлыкны җиңүгә, тынычлыкка һәм дуслыкка өнди. Әкиятләрне тыңлап, балалар геройларны кызгана, ярдәмгә, яклауга эчке импульс барлыкка килә.
Абдулла Алишның әкиятләре балага үз шәхесен әхлакый формалаштыру өчен кирәкле идеяләрне күтәрә. Әкиятләрнең оптимизмы аеруча балаларга ошый һәм тәрбияви әһәмиятне көчәйтә. Образлылык –-әкиятләрнең мөһим үзенчәлеге. Алиш әкиятләрендә төп геройларда хайваннар, гадәттә, игелек, хезмәт сөючәнлек, дуслык; физик көч, батырлык, батырлык кебек сыйфатлар бик ачык күренә. Образлык әкиятләрнең көлкелеге белән өстәлә – нечкә һәм көлке юмор.
Абдулла Алишның әкиятләре татар әдәбияты хәзинәсенә ныклап кертелде. Абдулла Алиш әсәрләре барлык буын балалары тарафыннан яратыла.
Кызганычка каршы, мәктәпкәчә яшьтәге балалар татар язучыларының тормышы һәм иҗаты белән аз таныш, нәфис әдәбият уку белән кызыксынмыйлар
Проектта катнашучылар: икенче кечкенәләр төркеме балалары, аларның әти-әниләре, тәрбиячеләр, музыка җитәкчесе, физик тәрбия җитәкчесе, өлкән тәрбияче, бакча мөдире, психолог һәм ана теленә өйрәтүче тәрбияче.
Проектның тибы: иҗади эзләнү проекты.
Проект төре: кыска вакытлы (сентябрь, октябрь) .
Проектны тормышка ашыру юллары:
I этап – әзерлек: тема сайлау, эш планы төзү, проектны тормышка ашыру схемасын ясау, методик әдәбият сайлау.
II этап – төп өлеш: тәрбия һәм белем бирү процессына Абдулла Алишның әкиятләренә карата мөнәсәбәтләрне яхшы якка үстерүгә ярдәм итүче нәтиҗәле методик алымнар кертү.
III этап – йомгаклау: нәтиҗә ясау.
Проектны башкару өчен кулланыла торган методик алымнар:
- әңгәмә;
- әдәби әсәрләр уку;
- музейга экскурсия оештыру;
- балаларның иҗади эшчәнлеге( әвәләү, рәсем ясау, кисеп ябыштыру, театр эшчәнлеге, бию, музыка, халык уенары һ.б.
Үткәрү урыны: балалар бакчасы.
Көтелгән нәтиҗәләр:
– Балаларның белемнәрен баету;
– Балаларны Абдулла Алишның биографиясе һәм иҗаты белән таныштыру буенча системалы эш булдыру;
– Игелекле, ярдәмчел, эш сөючән мәктәпкәчә яшьтәге балаларны тәрбияләү;
– Ата-аналарны проект эшенә җәлеп итү.
Проект эшчәнлегенең перспектив тематик планы:
I этап Әзерлек. Тема сайлау, эш планы төзү, проектны тормышка ашыру схемасын ясау, методик әдәбият сайлау.
| № | Эшчәнлек тәртибе | Тәрбияче белән балаларның бердәм эшчәнлеге | Балаларның мөстәкыйль эшчәнлеге | Әти-әниләрнең һәм балараның эшчәнлеге |
| 1. | Методик материаллар туплау. | Абдулла Алиш турында мәгълүматлар җыю | Абдулла Алиш белән таныштыру. | Әдәби китаплар җыю. |
| 2. | “Абдулла Алиш – танылган язучы!” Ата-аналарга консультация. | Ата-аналарга
“ Абдулла Алиш әкиятләре аша балаларның сөйләм телен үстерү” исемле проект турында белдерү бирү, проектның максатын һәм бурычларын аңлату. |
Абдула Алишның «Бал корты һәм шөпшә», «Сертотмас үрдәк», «Мактанчык чыпчык», «Куян кызы», «Чукмар белән Тукмар», «Бикбатыр белән биккуркак», «Койрыклар» мультфильмнарын карау. | “Абдулла Алишның иҗатын беләсезме?” дигән анкета үткәрү. |
| 3. | Тәрбиячеләргә консултация.
|
Танышкан әкиятләр буенча рәсемнәр карау. | Тыңлаган яки видеодан караган әкиятләр буенча рәсем ясау. | Абдулла Алишның әкиятләре турында әңгәмә үткәрү, әкиятләрен өйдә уку яки тыңлау. |
II этап Төп өлеш Тәрбия һәм белем бирү процессына Абдулла Алишның әкиятләренә карата мөнәсәбәтләрне яхшы якка үстерүгә ярдәм итүче нәтиҗәле методик алымнар кертү.
| 1. | Газета чыгару: “ Абдулла Алишның иҗаты.” | Абдулла Алишның әкиятләре турында рәсемнәр эзләп табу һәм аларны балалар белән карау. | “Чукмар белән Тукмар” әкиятенең рәсемен ясау. | Газета өчен материалалр җыю. |
| 2. | Абдулла Алишның әкиятләренә сәяхәт. | Балалар белән әкиятләр сәхнәләштерү,, табышмаклар уйлап чыгару. | Әкиятләр сөйләү, табышмаклар чишү, җырлар җырлау, уеннар уйнау. | Әкият персонажларына киемнәр тегү һәм сәхнәләштерүгә сүзләрне кабатлау. |
| 3. | Әти-әниләр катнашында“ Без Алиш оныклары” исемле әниләр бәйгесе үткәрү. | Әниләр бәйгесенә музыкаль күчтәнәч әзерләү. | Бәйрәмнән соң әниләр белән Абдулла Алиш әкиятләренен геройлары берлегендә бәйрәм фоторәсемнәрен ясау. | Әкиятләрне презентацияләү, чәй эчү. |
| 1. | Абдулла Алишның әкиятләрен сөйләү. | Әкият геройлары турында әңгәмә үткәрү, кыска шигыр өйрәнү. | “Минем яраткан әкият героем” дигән темага рәсем ясау | Рәсем күргәзмәсе оештыру. |
| 5. | “ Без бер гаилә булып яшибез” | Абдулла Алишның әкиятләренең мультфильмнарын карау, дидактик уеннар уйнау. | А.Алишнын әкият рәсемнәре буенча пазл җыю. | Әкият геройларын кисеп ябыштырып бизәп алып килү |
| 6. | Иҗади эшләр. | Балаларның иҗади фантазияләрен үстерү, төрле дәрәҗәдәге конкурсларда катнашу. | Үстерелешле һәм халык уеннарын уйнау, музыка тыңлау, биюләр өйрәнү. | Халык уеннары картотекасын әзерләү. Конкурсларда катнашуда ярдәм тү.
|
III этап – йомгаклау: нәтиҗә ясау.
| 1. | Педагогик киңәшмәдә проектны презентацияләү | Проект буена эшләнгән эшләргә нәтиҗә ясау. “Абдулла Алиш әкиятләре аша балаларның сөйләм телен үстерү” проектын йомгаклау бәйрәме. | Дипломнар тапшыру. | Рәхмәт хатлары тапшыру. |
Көтелгән нәтиҗәләр:
- Тәрбияләнүчеләрнең белемнәре баетылды;
- А.Алиш әкият геройларының уңай сыйфатлары турында күзаллаулар формалаштырылды;
- Балаларның һәм ата-аналарның татар балалар әдәбиятына карата активлыгы, кызыксынуы артты;
- Балалар өлкәннәр белән бердәм эшчәнлектән шатлану һәм канәгатьләнү хисләрен тойдылар.
Йомгаклау.Үткәрелә торган эш нәтиҗәле, балаларны татар язучылары һәм шагыйрьләренең тормышы һәм иҗаты белән таныштырып кына калмыйча, аларда әкият геройлары турында белем дә формалаштырырга, китап белән аралашуга мотивацияне арттырырга, балаларны психик, әхлакый һәм эстетик яктан тәрбияләү өчен шартлар тудырырга, шулай ук ата-аналарның эшчәнлеген шул юнәлештә тәрбияләнүчеләрнең әти-әниләре белән элемтәгә кертергә мөмкинлек бирә. Ата-аналар балалар бакчасында үткәрелә торган чараларда актив катнашалар, хезмәттәшлек итәргә әзерләр, татар әдәбияты ярдәмендә балаларны мәдәни тәрбияләү белән кызыксыналар.
Кулланылган әдәбият:
– Татар электрон китапханәсе: Абдулла Алиш биографиясе;
– «Абдулла Алиш” автор презентациясе;
– Балачак аланында: балалар бакчасы тәрбиячеләре һәм ата-аналар өчен хрестоматия.- Казан: редакция-нәшрият үзәге, 2019;
– Абдулла Алишның әкиятләре татар, рус, инглиз телләрендә «Татармультфильм»нәшрияты;
– Абдулла Алиш «Болтливая үрдәк«,» РАННУР» нәшрияты, 2020 ел.
– Онлайн мультфильмнардан иллюстрацияләр.