“Табигатьне бергәләп саклыйбыз» проекты

Гүзәлия ФӘЙЗУЛЛИНА,
Нурлаттагы 15 нче “Алсу” балалар бакчасы тәрбиячесе

Ата-аналар белән бергә мәктәпкәчә яшьтәге балаларга экологик тәрбия бирү буенча проект эшчәнлеге.

Проектның актуальлеге.

Гаилә кешене экологик тәрбияләүдә мөһим урын алып тора. Нәкъ менә гаиләдә рухи-әхлакый тәрбия белән бергә экологик грамоталылык нигезләре формалаша. Балаларның гаиләләре белән экологик юнәлештә хезмәттәшлек итү, бергәләп оештырылган чаралар педагогик процессның бердәмлеген һәм өзлексезлеген тәэмин итәргә ярдәм итеп кенә калмыйча, бу процесска балага кирәкле аеруча уңай эмоциональ төсмер дә кертә. Бары тик уртак тырышлык белән генә төп бурычны – экологик яктан грамоталы кеше тәрбияләүне хәл итеп була.

Проектның төре: дәвамлы (8 ай)

Катнашучылар: педагоглар тәрбияләнүчеләр һәм аларның ата-аналары.

Проектның максаты: әйләнә-тирә мохитнең сыйфатын яхшырту буенча балаларның һәм ата-аналарның экологик компетентлыгын һәм табигатьне саклау эшчәнлеген үстерү.

Проектның бурычлары:

1. Ата-аналарның табигатьтә бернәрсә дә эзсез югалмавын һәм баланы табигатьне сакларга, аны яратырга һәм саклый белергә өйрәтү бик мөһим икәнлеген аңлауларын киңәйтү.
2. Кеше һәм табигатьнең үзара мөнәсәбәтләре проблемасының һәм андагы кеше эшчәнлеге нәтиҗәләренең мөһимлеген аңлауны җиткерү.
3. Экологик культура дәрәҗәсен һәм ата-аналарның калдыклар белән эш итү проблемасы турында хәбәрдарлыгын арттыру.
4. Шәһәр һәм микрорайонда уңайлы мохит булдыруга кызыксынуны стимуллаштырыру.

Ата-аналар белән эш формалары:

1. Ата-аналар почмагы өчен экологик мәсьәләләр буенча консультацияләр һәм хәбәрләр. Бу проблеманың мөһимлеге турында әти-әниләр белән әңгәмәләр.
2. «Безнең йорт – табигать» папкасын бизәү.
3. Фотоальбомны бизәү.
4. Ата-аналарны табигать почмагын төзекләндерүгә җәлеп итү.
5. Ата-аналарның экологик тематикага төрле конкурсларда катнашуы.
6. Өмәләрдә ата-аналарның катнашуы.
7. Пластик калдыкларны җыю.
8. Уртак экологик экскурсияләр уздыру.
9. Ата-аналарның экологик компетентлыгын ачыклау максатыннан анкета бирү.

Көтелгән нәтиҗәләр:

1. Балаларны экологик тәрбияләүдә ата-аналарның катнашуы.
2. Төрле экологик чараларны оештыруда ата-аналарның һәм балаларның бергәләп катнашуы.
3. Туган шәһәр экологиясен белүне һәм аңлауны киңәйтү.

Проектның тематик планы.

Октябрь

1. Ата-аналардан аларның экологик компетентлыгын ачыклау максатында сораштыру.

Ата-аналар өчен анкета:

ФИО.

*Сез балаларны безнең төбәк табигате белән таныштыруны кирәк дип саныйсызмы?

*Сез безнең шәһәрдә экологик проблемалар бар дип саныйсызмы?  Нинди?

* Сез ничек уйлыйсыз, сезнең балагызда туарга мөмкин булган сорауларга җавап бирү өчен безнең шәһәр табигате турында мәгълүмат җитәрлекме?

* Бала белән табигатькә ничек еш йөрисез?

*Сез ничек уйлыйсыз, балагыз табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен беләме? Ә сез?

* Экология тематикасына сез төркемдә  нинди чаралар үткәрергә тәкъдим итә алыр идегез?

* Сез ничек уйлыйсыз, безнең шәһәрдә көнкүреш калдыклары белән бәйле проблемалар бармы?

2. «Әйдәгез, зарар китермичә ял итик!» (гаилә фотолары-табигатьтә ял: парк, урман, дачада).
3. Балалар һәм ата-аналар белән «Ял көне клубы» шәһәр буенча төркем бэлән экскурсияләр.
4. «Яр Чаллы табигате» стена газетасын бизәү.

Ноябрь

1. «Чүп-чарны ташламагыз!» консультация.
2. «Минем ял көнем» – балалар һәм ата-аналар белән шәһәр буйлап экологик экскурсияләр.
3. Ата-аналарны төркемдә табигать почмагын тулыландыруга җәлеп итү.

Декабрь

1. Ата-аналар белән бергә «Баланы табигатьне сакларга ничек өйрәтергә» темасына презентация.
2. «Экологик десант» – пластик җыю өчен ата-аналар һәм балалар белән шәһәр буйлап йөрүләр үткәрү.
3. «Ресурс буларак калдыклар» (пластик калдыкларны җыюга җәлеп итү) ата-аналар өчен өй эше.
4. «Яшел энәле Яңа ел чыршысы». Яңа ел алдыннан чыршы һәм наратларны яклау турында әти-әниләр белән әңгәмә үткәрү.

Гыйнвар

1. «Районыбызның су объектлары!» брошюрасы.
2. Балалар белән бергә ата-аналар өчен белешмәләр ясау «Чүпне теләсә кайда ташламагыз!»
3. «Кошларга ярдәм итегез» — ата-аналарны кошлар өчен җимлекләр ясауга җәлеп итү.
4. Конкурс «Иң яхшы җимлек»

Февраль

1. «Уен аша табигатьне танып белү» консультациясе.
2. Ата-аналар өчен балалар өчен иң яхшы экологик уенга конкурс үткәрү.
3. «Безнең йорт – табигать» ата-аналар почмагы өчен мобиль папка төзү.
4. «Кыш көне табигать» гаилә архивыннан фотоальбом ясау.

Март

1. «Без яшәгән йорт» темасына әңгәмә. Бу әңгәмә ярдәмендә без ата-аналардан аларның йорт яны территориясенең нинди булуын, аларның подъездларының нинди булуын, аларның тышкы кыяфәтләрен яхшырту өчен нәрсә эшләүләрен һәм алар моны гомумән эшлиме икәнен белергә теләр идек. Алар йорт яны территориясен яхшырту өчен нәрсә эшли алырлар иде яки теләрләр иде?
2. «Ял көне клубы» — әти-әниләр белән шәһәр буйлап экологик сәфәрләр уздыру.
3. Өй эше-экологик темага әкиятләр, такмаклар, җырлар уйлап табу.
4. «Минем матур, чиста шәһәрем!» темасына ата-аналар һәм балалар өчен рәсем конкурсы»

Апрель

1. «Яз килде. Шәһәр чистамы?»
2. Ата-аналар белән «Шәһәрдәге хайваннар» темасына әңгәмә үткәрү. Күбебезнең йорт хайваннары бар, һәм яз көне без газоннарда аларның тереклек эшчәнлеге калдыкларын күрәбез. Болар барысы да коточкыч күренә. Без әти-әниләрдән аларның бу проблемага ничек каравын һәм, алар фикеренчә, нәрсә эшләргә мөмкин булачагын сорарга теләр идек.
3. «Экологик десант» – ата-аналар белән балалар бакчасы территориясендә тәртип урнаштыру өмәсе үткәрү.
4. Буклетны «Белә идегезме…» (Төрле чүп-чарны: кәгазь, пыяла, пластикны таркату өчен күпме вакыт кирәк ).

Май

1. «Ял көне клубы» – ата — аналар белән «Янгын-ул урман өчен бәла!» дигән темага әңгәмә үткәрү. Тиздән җәй башланачак, һәм без барыбыз да шәһәр читенә ял итәргә китәчәкбез. Ләкин урманда үзеңне ничек тотарга икәнен барыбыз да беләбезме соң? Бу хәбәр ярдәмендә без ата-аналарны очраклы рәвештә онытылган учак, ташланган тәмәке һ. б. ның табигатькә китерергә мөмкин булган зыяны турында кисәтергә теләр идек.
2. «Экологик десант» – ата-аналар белән бакча территориясен яшелләндерү буенча өмә үткәрү.
3. Шимбә өмәсе турындагы фотосурәтләрдән фотостенд ясагыз «Карагыз, ул нинди яшел төскә керде!»
4. Балалар өчен ата-аналар катнашында экологик бәйрәм әзерләү һәм үткәрү.

Йомгаклау.

Проект өстендә эшне ата-аналарда җылы кабул итте. Ата-аналар балаларында туган як табигатенә мәхәббәт тәрбияләүдә актив катнаштылар. Балалар белән бергә алар үз белемнәрен гомумиләштерделәр һәм ачыкладылар. Моннан тыш, бу эш тагын бер уңай нәтиҗә бирде: ата-аналар һәм балалар арасында ныклы партнерлык мөнәсәбәтләре урнашты.

Балаларда туган табигатькә эмоциональ яктан уңай мөнәсәбәт формалашты, алар хайваннар, кошлар һәм үсемлекләр дөньясында яхшы ориентлашалар, табигатьтә үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен үзләштерделәр.

Балалар туган табигатьне саклау белән кызыксыналар. Алар үзләренең туган табигатьтән алган тәэсирләрен яраткан шөгыльләрендә чагылдыралар: тарихлар сөйлиләр, рәсем ясыйлар, образларны уеннарда гәүдәләндерәләр, сюжет эшлиләр һ. б. Проектны гамәлгә ашыру барышында без мондый уеннар һәм нәтиҗәле шөгыльләр балаларны уртак тәэсирләр, тәҗрибә, хис-кичерешләр белән берләштерә һәм коллектив мөнәсәбәтләр булдыруга ярдәм итә дигән нәтиҗәгә килдек. Без бу юнәлештә балалар һәм ата-аналар белән бергә эшләүне дәвам итәчәкбез.

Кулланылган әдәбият.

1. «Мы». Программа экологического образования детей / Н. Н. Кондратьева и др. – СПб.: Детство-Пресс, 2003.
2. Голицына Н.С. Экологическое воспитание дошкольников. Перспективное планирование работы с детьми 3-7 лет: Методическое пособие. – М.: Мозаика-Синтез, 2006.
3. Иванова А.И. Живая экология: Программа экологического образования дошкольников. – М.: ТЦ Сфера, 2009.