(5 сыйныфта татар һәм рус телләреннән катнаш дәрес)

Гүзәл ШӘРӘФИЕВА,

Казандагы 8 нче гимназия – Мәгариф үзәгенең югары квлификация категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Рузиля ШАРАФИЕВА,

учитель русского языка и литературы гимназии №8 – Центра образования г. Казани

Максат:

– «Һөнәрләр» темасы буенча белемнәрне системалаштыру һәм гомумиләштерү;

– биремнәр ярдәмендә өйрәнелгән тема буенча укучыларның белемнәрен тикшерү.

Бурычлар:

Белем бирүдә:

– укучыларны булган һөнәрләр белән таныштыру;

– теләсә нинди профессиональ эшчәнлектә иҗади хезмәтнең мөһимлеген күрсәтү;

– өйрәнелә торган теманың тормыш белән бәйләнешен аңлату;

Үстерелешле:

– төркемдә эшләү, бер-берсе белән аралашу буенча хезмәт һәм коммуникатив күнекмәләр формалаштыру;

– укыту-танып белү эшчәнлеген стимуллаштыру;

– интеллектуаль сәләтләрне: чагыштыру, гомумиләштерү, классификацияләү, аңлату, аралашу һәм эмоциональ контактларны үстерү;

– дәрес барышында укучыларның тормыш тәҗрибәсен актуальләштерү.

Тәрбияви:

– балаларның үз-үзләрен тотышы, иҗади белдерү күнекмәләрен тәрбияләү;

– хезмәткә, төрле һөнәр ияләренә карата ихтирамлы мөнәсәбәт тәрбияләү;

– укучыларда толерант мөнәсәбәтләр тәрбияләү.

Җиһазлар: медиапроектор, компьютер, биремнәр язылган карточкалар, филворды, документ камерасы.

Дәрес барышы

1. Оештыру өлеше

– Хәерле иртә, укучылар! Хәлләрегез ничек? Утырыгыз.

– Всем доброе утро! Как вы заметили, сегодня необычный урок. Мы его проведем его вместе с Гузель Мансуровной. И девиз нашего урока слова Ш.Маннура.

Татарча да яхшы бел,

Русча да яхшы бел.

Икесе дә безнең өчен

Иң кирәкле затлы тел.

1. II. Максат кую

– Балалар, сезгә филвордлар бирелгән. (Төркемнәрдә эшләү.)

– Выпишите на листочах слова в столбик на русском и татарском языках.

– Сезгә 3 минут вакыт бирелә.

– Время закончилось. Какие слова выписали?

– Бик яхшы, балалар. Бу сүзләрне нәрсә берләштерә?

– Дөрес, димәк, без бүген нәрсә турында сөйләшербез?

III. Белемнәрне актуальләштерү, беренчел ныгыту

– Обратите внимание, как образовались названия профессий на русском языке?

– Татар телендәге һөнәрне белдергән сүзләр ничек ясалган, ничек барлыкка килгән?

– Давайте попробуем образовать профессии от данных слов.

Хранить

Учить

Преподавать

Сказать

Водить

Камень

Лес

– Как и с помощью чего вы образовали эти слова?

– От каких частей речи они образованы?

–Татар телендәге сүзләрдән дә һөнәрне белдергән исемнәрене ясап карыйк.

Коткару

Йөгерү

Йөзү

Сату

Төзү

Бакча

Урман

– Нинди кушымчалар ялгадыгыз? Бик яхшы!

– Ребята, давайте сделаем вывод. Что общего между образованием слов обозначающих профессию (вид деятельности) в татарском и русском языках? (Нәтиҗә таблица рәвешендә.)

– Бик яхшы, балалар!

Физминутка

– Әйдәге, ял итеп алабыз. Мин сезгә җөмләләр әйтәм, риза булсагыз – утырасыз, риза булмасагыз – басасыз.

Табиб балалар укыта.

Биюче матур бии.

Бакчачы аш пешерә.

Тегүче икмәк сата.

Төзүче йортлар төзи.

Укытучы күлмәк тегә.

Пешекче бәлеш пешерә.

Сатучы чәчәкләр утырта.

– Молодцы! А теперь, ребята, послушайте притчу: «Во все времена люди по-разному относились к своей работе, к труду, что им приходилось выполнять. Давным-давно во французском городе Шартре строился большой собор. Троих рабочих, подвозивших на тачках строительный камень, спросили, чем они занимаются. Первый ответил: «Обтёсываю эти проклятые камни, вон какие мозоли на руках набил!» Второй молвил: «Я обтёсываю и вожу камни, зарабатываю на кусок хлеба своей жене и дочкам». А третий сказал с улыбкой: «Я строю прекрасный собор».

– Занимаясь одной работой, все трое дали различные ответы на заданный вопрос. Почему? (Группы обсуждают.)

– Төпле җаваплар бирдегез, балалар! Сез дә үз эшегезне яратып эшлисез дип ышанам.

1. Икенчел ныгыту

– Алдагы биремнәрне дә эшләп карыйк әле.

1 нче төркем

Һөнәрне белдергән исемнәрне тиешле урынга куеп ябыштырыгыз.

___________мәктәптә эшли.                                  сатучы

___________авыруларны дәвалый.                        артист

__________ йортлар төзи.                                      укытучы

___________кибеттә эшли.                                    китапханәче

___________китапханәдә китаплар бирә.              төзүче

__________концертта җырлый.                             табиб

2 нче төркем

Бирелгән хәрефләрдән сүзләр төзеп языгыз.

а, т, у, с, ы, ч

е, г, ч, е, ү, т

ш, е, к, ч, е, п, е

ы, ч, у, к, ы, у, т

х, а, н, ә, к, ә, т, и, п, а, ч, е

(Эшләнгән биремнәрне документкамерадан күрсәтү.)

– Молодцы! И с этим заданием справились! А теперь интересный факт. Человек в своей жизни 10 – 12 лет проводит на работе. В мире существует 50 тыс. разных профессий, но это количество с каждым днем меняется.

– Әйе, бу һөнәрләр арасында юкка чыканнары да бар. Әйдәгез, карап китәбез. («Сәлам» дәреслеге белән эшләү.)

– Димәк, нинди һөнәрләр юкка чыккан?

– Алар ни өчен юкка чыккан икән? Әйдәгез, җавапларны үрнәк буенча бирик.

– Бик яхшы җаваплар!

– Ребята, как вы думаете, какие профессии скоро могут исчезнуть?

– Балалар, әйдәгез, уйнап алыйк әле. (https://learningapps.org/display?v=pwofvb8yc22  LearningApps.org сайтында биремнәр эшләү.)

– Давайте проведем тест с геометрическими фигурами. Используя три геометрические фигуры – треугольник, круг и квадрат, нарисуйте человечка, состоящего из 10 элементов. Должны быть использованы все три вида фигур. Качество рисунка не имеет значения. Время выполнения – 1 мин.

– Теперь подсчитаем количество треугольников.

– А теперь слушайте ключ к тесту.

1-й тип: 6 – 8 треугольников – тип руководителя, хорошие преподаватели. Ярко выражено стремление к лидерству, хорошо разбираются в людях.

2-й тип: 5 треугольников. Очень ответственные люди, хорошие организаторские способности. До мелочей продумывает свою деятельность.

3-й тип: 4 треугольника. Разнообразие интересов и талантов. Склонность к индивидуальной работе.

4-й тип: 3 треугольника. Тип учёного. Рационален, объективен, легко переключается с одного вида деятельности на другой.

5й тип: 2 треугольника. Интерес к искусству и человеку. Тонко чувствует всё новое и необычное.

6-й тип: 1 треугольник. Изобретатель, конструктор, художник. Обладает богатым воображением.

– Конечно, этот тест не отражает всё многообразие ваших талантов. Но, может быть, он поможет вам задуматься о себе, о своих возможностях и начать развивать эти способности. В конечном итоге это поможет вам в выборе жизненного пути. (Тактага сүзләр эленә.)

– “Үзегез башкарган эшне яратыгыз, ул сезгә уңыш китерер!” – дигән “Макдоналдс”ка нигез салучы.Рэй Крок.

V. Нәтиҗә ясау.

– Балалар, без бүген дәрестә нәрсәләр турында сөйләштек?

– Что мы узнали нового?

1. Рефлексия

–Бик яхшы! Сез бүген баскычның кайсысында үзегезне яхшы хис итәсез. (“Уңыш баскычы”на смайликлар куялар.)

VII. Өй эше

1. Тексттан һөнәрне белдерүче сүзләрне күчереп языгыз (https://selam.tatar/class-5/module-2/textbook 18 нче бит.)
2. Пазлны җыеп, җөмләләрне дәфтәргә языгыз (https://selam.tatar/class-5/module-3/textbook 27 нче бит.)
3. «Минем булачак һөнәрем» дигән темага монолог төзеп сөйләгез.

Укытучы. Дәрестә бик актив эшләдегез, сезгә бик зур рәхмәт, балалар. Дәресебезне Ш.Маннур сүзләре белән тәмамлыйсы килә.

– Я надеюсь, что при изучении языков, вы всегда будете помнить эти слова.

– Дәрес тәмам, сау булыгыз!