Чиккән калфак-милли бизәк
№ 193
Совет районы “Күп профильле 181 нче мәктәп”нең татар теле һәм әдәбияты укытучылары
Габдуллаҗанова Айсылу Фәрид кызы (югары кв. Кат. укытучы)
Салахова Ләйсән Ирековна
Мастер-класс
Тема: Чиккән калфак-милли бизәк.
Максат: -милли традицияләребез нигезендә ятучы кыйммәтле, милли, әхлаклы сыйфатларны саклау;
-татар хатын-кызларының милли баш киеме – калфак турында мәгълүмат бирү;
— милли мәдәниятыбызга ихтирам һәм мәхәббәт хисе тәрбияләү.
Мастер-класс барышы
- Исәнләшү. Оештыру.
-Исәнмесез, хөрмәтле укучылар! Матур сүзләр әйтеп , елмаеп хәлләрне белик.
Мин — Айсылу Фәридовна
Мин-Ләйсән Ирековна
Хәерле көннәр сезгә,
Осталык һәм тел ачкычы
Телибез һәммәгезгә.
- Мотивлаштыру.
-Әйдәгез, кәефебезне тагын да яхшыртыр өчен, кулларны кулга куйыйк. Шулай чылбыр төзик. Чылбырыбыз нык булсын. Рәхмәт! Менә бит нинди яхшы, матур, ныклы чылбыр килеп чыкты. Кулларыбызның җылысы аша йөрәк җылыбызны белдек. Бер – беребезгә яхшы мөнәсәбәттә икәнебезне белдек һәм менә шул хис безне мастер – класс вакытында да ташламас, бер – беребезгә ярдәм итәрбез дип ышанып калам.
Добрый день. Рада вас видеть на нашем мастер-классе. Предлагаю взяться вам за руки, поприветствовать и улыбнуться друг другу.
Итак, начинаем наш мастер-класс.
- Калфак турында белешмә бирү.
КАЛФАК хатын – кызларның бик яраткан баш киеме булган.
В традиционном татарском костюме головные уборы по праву занимают особое место. Они разнообразны и имеют большое декоративное значение.
В группе женских головных уборов мы выделим богато украшенный праздничный калфак, имеющий не¬сколько вариантов и разнообразный по материалу изготовления и способу декорирования.
Калфак – это головной убор, который надевают женщины. Он защищает голову от жары и холода. Также является обязательным атрибутом при посещении мечети и мусульманских праздников.
- Калфак эшләү.
Бүген без үзебезне милли остаханәдә дип хис итик. Үз кулларыбыз белән калфак эшләп карыйк.
Представим себе, что мы находимся в творческой мастерской и приступим к работе.
Сейчас мы будем украшать наш калфак, но сначала предлагаю посмотреть видео как правильно пришивать узор к калфаку.
- Видео карау.
- Калфак эшләү.
Берем в руки иголки и начинаем пришивать наш узор. Нужно пришить его с четырех сторон.
(Үрнәк нигезендә әзер өлешләрне ябыштырып җыю)
- Калфак турында белешмә бирүне дәвам итү.
-Татар кызын иң элек ишетәсең , аннан гына күрәсең” – дигән әйтем бар. Чыннан да элек татар кызларының бизәнү әйберләре шулкадәр күп булган, атлаган саен чылтырап торганнар алар. Барсыннан да ныграк чулпылар чыңлаган. Элек хәтта чулпы авырлыгыннан чәчләр тизрәк үсә дип тә уйлаганнар. Чулпы, беләзек, алка һәм башка шундый бизәнү әйберләренең авырлыгы 80 кг. җитә торган булган. Чәч юлы турысына киеп куелган калфак кызларның йөз сылулыгын ассызыклап торучы баш киеме- калфак турында искә төшереп китик әле.
КАЛФАК хатын – кызларның бик яраткан баш киеме булган. Кичләр утырып кызлар серләшә – серләшә матур бизәкләр төшергәннәр. Шушы матур калфакларны алар бәйрәмнәргә, кунакларга барганда киеп барганнар. Билгеле затлы костюмнаргада бик килешкән бит ул. Шул ук вакытта йола ягыннан карасак йола белән дә бәйле бит ул : татар кызлары беркайчан да чәчләрен күрсәтеп йөрмәгәннәр, һәрвакыт шушы калфакта булганнар.
Сейчас я познакомлю вас с историей калфака и как менялся их внешний вид с веками.
Татарские головные уборы разнообразны и представляли собой ряд переходов от головного убора, защищавшего голову от внешних влияний, до головных уборов-украшений, носимых исключительно с декоративными целями.
Делятся они на девичьи и замужних женщин, бывают летние и зимние.
Если рассматривать период с конца ХVII до начала ХХ века, то форма, размеры, орнаментация калфаков, впрочем, как и весь национальный костюм, постоянно изменялись.
Раньше были популярны белые мягкие трикотажные или вязаные калфачки с вышивкой, которые надевались на всю голову.
С ХVII века в орнаментации калфаков широко начала использоваться аппликация синелью в сочетании с блёстками и ушковая техника, когда рельефные многооттеночные крупные элементы цветов делались из мелких кусочков ткани, сложенной в треугольнички в виде ушков.
Затем появляются большие бархатные калфаки с крупным золотошвейным узором и бахрамой, свисающей до самых плеч.
К середине ХIХ века калфаки становятся короче, изящнее, исчезают тяжёлые кисти и бахрома. Большую декоративную функцию берёт на себя твёрдый прямоугольный околышек. Часто такие калфачки носились под платком или шалью.
Постепенно золотошвейные калфачки с твёрдым околышком преобретают уменьшённую форму. Калфак уже не надевается на голову, а является лишь своеобразным украшением. С ХIХ века в орнаментации калфаков широкое применение получает белый, реже – цветной бисер.
Головные уборы татарских женщин Поволжья конца XIX и начала XX века широкое распространение у нас получили бархатные калфаки.
Происхождение бархатных калфаков связано с казанскими вязанными калфаками – «ак калфак», которые большое распространение получили в середине XIX века. Старинные деревенские колпаки одевались прямо на голову, и конец их откидывался назад. Вязаные колпаки городского типа, откидывались преимущественно набок.
Основным материалом калфаков был бархат разных цветов, но в основном преобладали темные тона: бордовый, черный, темно-зеленый и синий.
В украшении головных уборов применялись цветной и белый бисер, бусы, монеты, металлические пронизи и бляшки, а также речной жемчуг.
В вышивке использовали цветные шелковые ткани.
Маленькие калфачки в наши дни популярны лишь на сцене, зато полюбились калфаки типа тюбетеек – такыя, поверх которых также можно носить шаль или платок.
- Эшләрне бәяләү.
Калфакларыгызны киеп, бер-берегезгә күрсәтеп, елмаеп алыйк.
Калфагымны кидем мин
Ераклардан килдем мин
Төскә матурлыгым белән
Шаккатырыйм әле мин.
- Бик матур булган рәхмәт сезгә! Кул җылысы, бигрәк тә күңел җылысын биреп башкарылган эш һәрчак уңышлы була.
-Мондый калфакны технология дәресләрендә дә, дәрестән тыш эшчәнлек кысаларында “Оста куллар” түгәрәгендә дә эшләргә мөмкин.
- Рефлексия.Йомгаклап шуны әйтәсем килә. Милли киемнәребезне истә тотып аны киләчәк буыннарга җиткерү безнең бурычыбыз. Милләтебезгә булган хөрмәтебездә. Яхшыны – яманнан аера белгән, матурлыкны яраткан, гореф – гадәтләрен онытмаган балалар киләчәктә үз юлларын табарлар дип ышанып калам.
Хөрмәтле укучылар, мастер- класста актив катнашуыгыз өчен өчен бик зур рәхмәт.
Спасибо всем за работы, посмотрите как красиво получился наш головной убор.
В процессе выполнения творческой работы использовались экологически чистые материалы, не содержащие вредных химических веществ. Процесс изготовления изделий является также экологически чистым, не влияющим на здоровье человека.
Калфал – головной убор и символ.
Калфак — золотом вышитая,
Нет прекрасней тебя! Нет дороже тебя!
Надевают тебя, уважая, любя,
Твой орнамент пришел к нам из древних времен
Он поведать о многом нам может.
Украшали тебя золотом и серебром
Руки нежные женщин востока.
Ты — свод неба, ты — купол мечетей
Ты, как юрта, в которой собрались все народы.
Ты не просто защита от палящего солнца
Ты — есть символ любви, дружбы, братства, свободы!
Современный калфак – это лучший подарок. Она связывает нас с нашей историей, богатыми традициями народа. Является символом достоинства, дружелюбия и уважения к нации .
