Тартымлы исемнәрнең төшем килешендә кулланылуы
(V сыйныф. Рус төркеме)
Ләлә ГЫЙЛЬМЕТДИНОВА,
Казандагы 141 нче урта мђктђпнећ югары квалификация категорияле татар теле џђм ђдђбияты укытучысы;
Гөлназ НАУМЕТОВА,
Казандагы 141 нче урта мђктђпнећ I квалификация категорияле татар теле џђм ђдђбияты укытучысы;
Максат:
– тартымлы исемнәрнең урын вакыт килешендә кулланылуын ныгыту; тартымлы исемнәрнең төшем килешендә кулланылуы белән танышу.
– килешләр турындагы белемнәребезне тирәнәйтүне дәвам итү.
– Татарстандагы күп милләтле балалар арасында дуслык, туганлык мөнәсәбәтләрен ныгыту, татар теленә ихтирам тәрбияләү.
Дәрес тибы: яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.
Җиһазлау: конверт, таблицалар, магнитофон язмасы, дәреслек, эш дәфтәре.
Метод һәм алымнар: әңгәмә, аңлату, парларда эшләү, фронталь эшләү.
Дәрес барышы
I. Оештыру
II. Актуальлђштерњ
(Дәрескә әзерлек тикшерелђ.“Ы”авазы кергән сүзләр кабатлана. Аудиоязма.)
Укытучы. Укучылар, әйтегез әле кешеләр ничек аралашалар?”
– телефон ярдђмендђ;
– Интернет аша;
– контакт аша;
– скайп аша;
– телеграммалар ќибђреп;
– хатлар язышып.
Укытучы. Без бүген шуларныћ кайсысы турында сњз алып барырбыз? Моны ачыклау љчен бер табышмак чишеп карыйк:
Аягы юк – китәр
Кирәкле җиргә җитәр
Әйткән йомышны (поручение) үтәр.”
(Хат.)
III. Тљп љлеш
Укытучы. Без бүген Андрейның Димага язган хаты белән танышып үтәрбез. Бу нәрсә? (Конверт.)
– Андрей белән Диманың кайда яшәгәнен беләсегез киләме? Әйдәгез карыйбыз. Укыйбыз, тәрҗемә итәбез.
– Андрей Татарстан Республикасыныћ Казан шәһәрендәге Парк урамына урнашкан 16 нчы йортныћ 25 нче фатирында яши.
– Дима Павловск шәһәрендђге Горький урамына урнашкан 11 нче йортныћ 6 нчы фатирында яши
Укытучы. Ә хәзер үзегезнең адресыгыз белән таныштырып үтегез.(Укучыларныћ ќаваплары тыћлана.)
– Укучылар конверт эчендә, гадђттђ, нәрсә була? (Хат.)
– Ђйдђгез, укучылар, бер хат белән танышып њтик.
(Хатны укытучы укый. Соңыннан текст буенча сораулар бирелә. Укытучы русча җөмләләр әйтә, балалар аныћ тәрҗемәсен тексттан эзлђп таба. Бер-ике укучы аны кабатлый.)
…Я сейчас живу в Республике Татарстан, в городе Казани. В Татарстане живут очень много наций. Все дети изучают татарский язык. Многие хорошо понимают и разговоривают по-татарски. Мне еще тяжелее, потому что татарский язык не из легких. Мы в этом году начали изучать новый предмет – историю. Я скучаю по своей школе, по учителям.
Авыр очракның урынын, сәбәбен билгеләү
(Соңгы җөмләнең тәрҗемәсе тактада бирелә.)
“Шулай да үз мәктәб-ем-не, укытучылар-ым-ны сагынам…”
Укытучы. Нинди таныш булмаган кушымчаларны күрдегез? (-ым,-ем; -ны,-не)
– Алар ни өчен кирәк?
-ем, — ым – обозначают принадлежность; (бу очракта җавап русча әйтелергә мөмкин)
-ны,-не – төшем килеше кушымчалары.
Авырлыктан чыгуның проектын төзү
Укытучы. Алар ни өчен кирәк? Сез ничек уйлыйсыз?
– Чтобы употребить словосочетания в винительном падеже, перевести словосочетания, составить правильные предложения.
Укытучы. Ә хәзер таблицага карыйбыз. Мин укыйм һәм тәрҗемә итәм. Тыңлагыз.
(Тактада китерелгђн таблицаны укытучы укый.)
– Нәрсәне дигђн сорау рус теленђ ничек тәрҗемә ителә? (Что? Кого?)
Проектны тормышка ашыру
(Укытучы рус телендђ сүзтезмәләр әйтә, ә укучылар аларны таблица ярдәмендә татарчага тәрҗемә ителђ.)
– Вашу школу, их школу, мою школу, его школу, нашу школу, твою школу;
– Мою кастрюлю, твою кострюлю, его перемячи, нашу сестренку, вашу помощь.
(Укытучы җөмләләр әйтә, укучылар аны игътибар белђн тыңлый һәм тәрҗемә итђ.)
– Вижу вашу школу. Люблю мою школу. Знаю твою школу. Изучаю их школу. Уважаю его школу. Смотрю нашу школу.
SMART тактада күнегү эшләү. Минем шәһәр-ем-не һ.б.
IV. Йомгаклау, нәтиҗә ясау
Укытучы. Дәресебезнең беренче өлеше тәмамланды. Без нәрсәләргә өйрәндек, нәрсәләр белдек?
– Повторили употребление словосочетании в местно-временном падеже (урын-вакыт килеше), узнали какими окончаниями употребляем словосочетание в винительном падеже.
Укытучы. Мы справились? (Да.)
– Сез канәгатьме, укучылар? (Әйе)
Укытучы укучыларга билгелђр куя, љйгђ эш бирђ.
