Урман – безнең байлыгыбыз
№ 124
(VI сыйныфта (рус мәктәбенең татар төркеме) татар әдәбиятыннан сөйләмне үстерү дәресе)
Миләүшә АНДРЕЕВА,
Баулыдагы 7 нче урта мәктәпнең югары квалификация категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Дәрес темасы: «Урман» темасына багышланган картина буенча эш.
Максат һәм бурычлар:
– урманның матурлыгын cүз сәнгате ярдәмендә күрсәтү;
– И.Шишкинның «Кояшлы көндә нарат урманы» картинасы белән таныштыру;
– укучыларның сөйләм телен үстерү;
– урманга сак караш, мәхәббәт тәрбияләү.
Дәрес тибы: катнаш.
Дәреслек: Хәсәнова Ф.Ф., Сафиуллина Г.М., Гарифуллина М.Я. Татар әдәбияты, 6нчы сыйныф.
Җиһазлау: аудиоязма, компьютер, проектор, экран, слайдлар, картина; шигырь юллары, мәкальләр язылган карточкалар.
Планлаштырылган нәтиҗәләр:
шәхси УУГ: шәхеснең әхлакый-рухи сыйфатларын (туган як табигатенә мәхәббәт, сакчыл караш) камилләштерү;
танып-белү УУГ:
– мөстәкыйль рәвештә теманы, күтәрелгән проблеманы ача белү, фикер йөртү;
– укучының үз эшчәнлеген мөстәкыйль рәвештә оештыра белүе, бәяләве;
– уку мәсьәләсен чишүдә логик фикерләү;
коммуникатив УУГ:
– сыйныфташлары һәм укытучы белән уку эшчәнлеген оештыруда хезмәттәшлек итү;
– тыңлый белү, коллектив фикер алышуда катнашу;
– төрле фикерләрне исәпкә алып эш итү;
– үз фикереңне тулы һәм төгәл итеп әйтә белү;
– күмәк эш вакытында уртак фикергә килү;
регулятив УУГ:
– проблеманы аңлый белү, гипотеза чыгару;
– үз фикерләрен раслау өчен дәлилләр сайлый белү;
– укытучы белән бергәләп, үз эшеңне, җавапларыңны бәяләү.
Дәреснең технологик картасы
| Дәрес этаплары | Укытучы эшчәнлеге | Укучы эшчәнлеге | |
| I. Оештыру өлеше | Исәнләшү | – Хәерле иртә, укучылар! Уңышлар сезгә | Исәнләшү |
| II. Өй эшен тикшерү | Әниләре турында буклетларны карау, тикшерү | – Дәресебезне өй эшен тикшерүдән башлап китәрбез. Сезгә әниләрегез турында буклет әзерләргә кушылган иде. Хәзер шуларны бер-берегезгә күрсәтик.Берничәгезнең кыскача җавабын тыңлап үтәрбез
–Яхшы, укучылар, эшләрегезне парта почмагына куйдык, дәрес ахырында җыярбыз |
Әниләре турында кыскача сөйләү |
| III. Мотивлаштыру | «Керим әле урманнарга» җырын тыңлату | – Укучылар, хәзер аудиоязма тынлап китәрбез– Җырны тыңлаганда, үзегезне кайда дип хис иттегез?
– Кайсы вакыт дип уйлыйсыз ? |
Җырны тыңлау, дәрес темаcын ачыклау |
| IV. Актуальләштерү | Урман турында әңгәмә оештыру | – Урман дигәч, нәрсәләр күз алдына килде?– Нәрсә турында искә төшердегез?
– Ни өчен безне урман үзенә тарта, чакыра? |
Сорауларга җавап бирү |
| V. Уку мәсьәләсен кую. Чишәсе проблеманы ачыклау (урманның матурлыгын сүз сәнгате ярдәмендә күрсәтү) | Рәссам И.И.Шишкин турында кыскача мәгълүмат бирү | – Урман, табигать турында кайсы рәссам бик күп картиналар язган?– Әлбәттә, Иван Шишкин, аның турында сөйләргә әзерләнергә бер иптәшегезгә кушылган иде, хәзер сүзне аңа бирәбез һәм экранга карыйбыз
– Шишкин урманның матурлыгын ничек, нәрсәләр ярдәмендә күрсәткән? (Рәсем сәнгате) – Әйе, рәсем сәнгате аша курсәткән, ә без ничек, нәрсә ярдәмендә күрсәтә алабыз? (Сүз, сүз сәнгате) – Димәк, безнең максат: … |
Презентация карау, 1 укучыны тыңлау
Сорауларга җавап бирү
Дәреc максатын билгеләү (урманның матурлыгын сүз сәнгате ярдәмендә күрсәтү) |
| VI. Уку мәсьәләсен чишү өстендә беренчел эш | Уку мәсьәләcен чишүгә юнәлтү
|
– Бүген без И.Шишкинның «Кояшлы көндә нарат урманы» картинасы буенча эшләрбез–Табигать сурәтләнгән картина ничек атала? (Пейзаж)
– Әлеге пейзажда нинди төсләр кулланылган? – Картинада нәрсәләр сурәтләнгән? – Тасвирлау өчен нинди сыйфатлар кулланып була? |
Картина белән танышу
Сорауларга җавап бирү |
| VII. Картинаны тасвирлау (төркемнәрдә эшләү) | Картинаны тасвирлату1) кереш өлеш
2) таcвирлау 3) сезнең мөнәсәбәт |
– Укучылар, картина буенча сөйләүне төркемнәрдә оештырырбыз1 нче төркемгә – кереш өлеш, 2 нче төркемгә – тасвирлау өлеше, 3 нче төркемгә йомгаклау өлешен әзерләргә
– Бергәләп эшлисез һәм сөйләүчене сайлыйсыз |
Картинаны төркемнәрдә тасвирлау, сөйләүчене сайлау, тыңлау |
| Ял итү вакыты | Онытма, туган җир бер генә,Кадерләрен аның бел генә…
Дәвала аның һәр ярасын, Син бит табигать баласы! |
– Укучылар, сезгә таратылган юллардан Р.Вәлиеваның «Табигать баласына» шигыренең бер строфасын төзергә–Строфаны төзеп бетергән төркем торып баcа | Киңәшләшеп, строфаны төзү
|
| Физминуткаүткәртү «Урман аланында» | Шаулы урманга килдек,Матур аланга җиттек.
Яшел тун кигән каен – уңда, Ямь – яшел чыршы – сулда. Тал мамыклары оча, Әйләнеп җирне коча. Урманда рәхәт булса да, Балалар, кайтыйк өйгә |
Физминутка «Урман аланында» ясау
Утыргач, «Табигать баласына» шигырен уку |
|
| VII. Әңгәмә | Экологик темага әңгәмә оештыру | – Укучылар, хәзерге вакытта урман язмышы куркыныч астында.Нинди экологик проблемалар килеп туды соң? Слайдларга карыйк әле | Слайдларны карау, үз фикерләрен, киңәшләрен әйтү |
| Девиз тәкъдим итү | – Укучылар, без сезнең белән нәтиҗә итеп, cлайдтагы сүзләрне тормышта девиз итеп алыйк әле.Сакларбыз үсемлекләрне,
Өзмәбез чәчәкләрне, Кош оясына тимәбез, Сакларбыз бөҗәкләрне. Агач-куаклар утыртып, Урманнар үстерербез. Чишмә-күлләрне һәрвакыт Без чистартып торырбыз |
Уку, девиз буларак истә калдыру |
|
| IX. Күзәтүчәнлекне тикшерү | Урман турында әңгәмәне дәвам иттерү | – Ә сезнен урманда булганыгыз бармы?– Сез булган урман нинди иде? | Үзләре булган урманны сурәтләү |
| X. Синквейн төзү (индивидуаль эш) | Үзләре булган урман турында синквейн төзетү | – Укучылар, хәзер үзегез булган урман турында cинквейн төзерсез:1 нче юл – Урман
2 нче юлга ике сыйфат язасыз 3 нче юлга 3 фигыль язасыз 4 нче юлга темага карата мөнәсәбәтегезне белдерүче җөмлә язасыз 5 нче юлга темага карата бер синоним сүз (нәтиҗә ассоциация) язарга – Берничә җавапны тыңлап үтәрбез – Укучылар, эшләрегезне парта почмагына куйдык, дәрес ахырында җыярбыз |
Индивидуаль эш
Урман турында фикерләрен кыскача белдерү |
| XI. Иҗади эш. Кластер ясау (төркемнәрдә эш) | Төркемнәрдә эш оештыру, кластер төзетү:1) Нәрсә ул урман
2) Урманның файдасы 3) Урманны сакларга өндәү
|
– Укучылар, cезгә иҗади эш – плакат ясарга тәкъдим ителә, таратылган битләрдә төркемнәрдә бергәләп эшлисез:3 нче төркемгә тема: «Нәрсә ул урман?» (ассоциацияләр)
2 нче төркемгә – «Урманның файдасы» 1 нче төркемгә – «Урманны саклау» Киңәшләр |
Төркемнәрдә эш
Кластер ясау
Кластерны яклаучыларны тыңлау
Нәтиҗәләр ясау |
| XII. Урманның төрле вакытын хикәяләү | Хикәяләү:1. Кышкы урман
2. Язгы урман 3. Көзге урман |
– Укучылар, без сезнең белән җәйге урман турында сөйләштек, ә бит урман бик төрле була
|
Урманның төрле чоры турында сөйләү |
| XIII. Урман турында мәкальләр (төркемнәрдә эш) | Мәкальләр белән таныштыру | –Укучылар, төркемнәрдә эшне дәвам итәбез. Һәр төркемгә бирелгән мәкальләрнең мәгънәләрен аңлатырга кирәк– Бер агачтан унау үскән, ун агачтан урман үскән.
– Урманга кергәнче чыгар юлыңны кара. –Урманы үсмәгән, агачы кисмәгән |
Төркемнәрдә эш
Мәкальләрнең мәгънәләрен аңлату
|
| XIV. РефлексияМаксат: сорауларга җавап биреп, үз эшчәнлекләренә бәя бирү
|
Җөмләләрне язып бетерергә | – Укучылар, хәзер мин сезгә тараткан кәгазь битләренә бүгенге дәрес турында фикерләрегезне язуыгызны үтенәм:– Урманның матурлыгын ничек күрсәтеп була?
– Табигатьне cаклауга син үз өлешеңне кертә аласыңмы? – Сиңа дәрес ошадымы? – Нәрсә кызыклы булды? – Нәрсә авыр булды? – Син үзеңә нинди билге куяcың? – Яхшы, укучылар, үзбәя битләрен парта почмагына куегыз, мин үзем җыеп алырмын һәм билгеләрне журналга куярмын |
Үз хезмәтен бәяли белү |
| XV. Өйгә эш | Өйгә эшкә өч төрле бирем бирү | – Укучылар, өйгә эшне сайлап алаласыз: «Урманнарны саклау» темасы буенча1) рәсем ясарга
2) мәкалә 3) миниатюр cочинение язарга |
Үз мөмкинлекләреннән чыгып биремнәрне сайлап алалар |
| XVI. Дәресне йомгаклау | Дәреcкә йомгак ясау | ||
