№ 211                                                                                                                                                                                                                                                                                             

Гузель НАФИКОВА,

воспитатель по обучению татарскому языку I квалификационной категории детского сада №47 г. Казани

Светлана ПОРТНОВА,

старший воспитатель I квалификационной категории детского  сада №47 г. Казани

Цель: закрепление пройденного материала и активизация речевой деятельности на татарском языке у детей дошкольного возраста.

Эти игры с понятными заданиями и простыми правилами станут помощником в обучении дошкольников татарскому языку, ускорят усвоение детьми учебного материала. Также позволят воспитателю контролировать информационную нагрузку на каждого ребёнка, и играть с детьми разного возраста и степени подготовленности.

Инструкция

1. «Игрушки».

Цель игры: создание игровой ситуации для закрепления и активизации в речи следующих слов: куян, аю, курчак, туп, машина, эт, песи, пычрак, чиста, матур, зур, кечкенә, әйбәт.

Задачи для педагога: 

дидактическая: закрепить и научить использовать в диалоговой речи слова, обозначающие игрушки и их свойства;

развивающая: развивать связную речь, память, внимание, мелкую моторику;

воспитывающая: воспитывать аккуратное отношение к вещам, чистоплотность.

Игровая задача для ребенка:

– собери разбросанные по комнате и спрятанные игрушки. Расставь их по полкам, называя предмет, его размер и цвет на татарском языке;

– предложи своему другу на татарском языке помыть грязные игрушки в тазу.

Правила:

организационные: в игру можно играть вдвоем или небольшой подгруппой;

дисциплинарные: первым начинает играть игрок, чье имя начинается на букву «О» (или любой другой признак); следующий игрок начинает выполнять задание после того, как предыдущий закончит;

игровые: выигрывает тот, кто правильно, без ошибок выполнит все задания.

Предварительная работа

Беседа воспитателя с детьми об аккуратности, о том, что дом необходимо содержать в порядке и чистоте, помогать маме.

Вопросы

1. Что ты думаешь об этой комнате, о хозяине этой комнаты?
2. Как можно решить эту проблему (беспорядок в комнате)?
3. Что нужно сделать, чтобы эта проблема больше не возникала?

Содержание:

Малыш разбросал по комнате игрушки. Необходимо навести порядок до прихода мамы: помыть игрушки и расставить их по полкам в шкафу.

Игровые действия

1. Ребенок собирает разбросанные и спрятанные по комнате игрушки и расставляет их по полкам, называя их и их свойства.
2. Дети предлагают друг другу помыть в тазу грязные игрушки. Во время игры воспитатель внимательно следит за правильным составлением диалога.

Игровые атрибуты: страница с  комнатой и шкафом, изображения игрушек на липучках (8 штук).

Результат: ребенок справился с заданием, если самостоятельно, без ошибок расставил все игрушки по местам и назвал предметы и их свойства на татарском языке.

1. «Уенчыклар»

Уенның максаты: куян, аю, курчак, туп, машина, эт, песи, пычрак, чиста, матур, зур, кечкенә, әйбәт сүзләрен сөйләмдә ныгыту һәм активлаштыру өчен уен ситуациясы тудыру.

Тәрбияче өчен бурычлар:

дидактик: уенчыклар һәм аларның билгеләрен белдерүче сүзләрне  диалогик сөйләмдә кулланырга өйрәтү һәм ныгыту;

үстерелешле: бәйләнешле сөйләмне, хәтерне һәм игътибарны ныгыту, вак моториканы үстерү;

тәрбияви: предметларга карата чисталык һәм пөхтәлек сыйфатларын тәрбияләү.

Бала өчен уен бурычлары:

– бүлмәдә таралган һәм яшерелгән уенчыкларны җый. Уенчыкларны киштәгә куй һәм шул вакытта исемнәрен, билгеләрен ата;

– иптәшеңә пычрак уенчыкларны тазда юарга тәкъдим ит.

Кагыйдәләр:

оештыру кагыйдәсе: уенда ике яки берничә бала уйнарга мөмкин;

дисциплинар кагыйдә: кемнең исеме “О” хәрефенә башлана, шул беренче уенчы була.

Уен кагыйдәсе: кем биремне дөрес башкара, шул җиңә.

Әзерлек эше

Тәрбияче бала белән пөхтәлек, чисталык турында, йорт-җирне чиста тоту, әнигә булышу турында әңгәмә кора.

Сораулар:

1. Син бүлмә, бу бүлмәнең хуҗасы турында нәрсә уйлыйсың?
2. Бу проблема килеп тумасын өчен нәрсә эшләргә кирәк?

Эчтәлек: бала бүлмәдә уенчыкларны тараткан. Әни кайтканчы бүлмәне җыештырырга, уенчыкларны юарга кирәк.

Уен барышы

1. Бала бүлмәдә таралган һәм яшерелгән уенчыкларны табып киштәгә куя. Шул вакытта ул аларның исемнәрен һәм билгеләрен атый.
2. Балалар бер-берсенә пычрак уенчыкларны тазда юарга тәгъдим итәләр. Уен барышында тәрбияче балалар арасындагы диалогның дөрес төзелешенә зур игътибар бирә

Уен атрибутлары: китап киштәсе, бүлмә, ябыштыргычларда уенчыклар сурәте.

Нәтиҗә: бала бу биремне, мөстәкыйль рәвештә, хаталарсыз башкарды, уенчыкларның билгеләрен татар телендә дөрес атап киштәгә куйды.

2. «Сад-огород»

Цель игры: создание игровой ситуации для закрепления и активизации в речи следующих слов: алма, кыяр, кәбестә, суган, кишер, бәрәңге зур, кечкенә, матур, тәмле, баллы, яшел, сары, кызыл, файдалы, бер, ике, өч, дүрт, биш, алты, җиде, сигез, тугыз, ун.

Задачи для педагога:

дидактическая:

– закрепить и научить использовать в диалоговой речи слова, обозначающие фрукты, овощи и их свойства (размер, цвет), счет до 10;

– закрепить знания о пользе овощей и фруктов;

– развивающая: развивать связную речь, память, внимание, мышление, мелкую моторику;

– воспитывающая: воспитывать трудолюбие.

Игровая задача для ребенка:

– собери в корзину урожай фруктов и овощей. Назови предмет, его размер, цвет и количество на татарском языке;

– развесь фрукты на дереве, а овощи размести на грядках. Назови предмет, его размер, цвет и количество на татарском языке;

– отгадай загадку и назови овощ или фрукт на татарском языке;

– по описанию воспитателя догадайся о каком овоще или фрукте идет речь. Назови овощ или фрукт на татарском языке.

Правила:

организационные: в игру можно играть вдвоем или небольшой подгруппой;

дисциплинарные: первым начинает играть игрок, чье имя начинается на букву «О» (или любой другой признак); следующий игрок начинает выполнять задание после того, как предыдущий закончит;

игровые: выигрывает тот, кто правильно, без ошибок выполнит все задания.

Предварительная работа

Беседа воспитателя с детьми о пользе овощей и фруктов, об их отличиях, свойствах; о том, что необходимо оказывать посильную помощь взрослым в работе на огороде или в саду.

Вопросы:

1. Назовите овощи и фрукты, которые вы знаете.
2. Опишите их достоинства.

Содержание. В огороде и в саду у бабушки созрел урожай овощей и фруктов. Необходимо помочь в сборе урожая.

Игровые действия:

1. Ребенок собирает урожай и рассказывает о том, что он собрал. Ребенок развешивает фрукты на дереве. Называет свойства фруктов и овощей и считает их количество.
2. Воспитатель загадывает загадки на русском языке, ребенок отгадывает и называет название овоща или фрукта на татарском языке.
3. Воспитатель описывает фрукт или овощ, ребенок должен угадать, о чем идет речь (Пример: горький, круглый, желтый, полезный. Ответ: лук).

Игровые атрибуты: страницы с садом и огородом, изображения овощей и фруктов, крючки.

Результат: ребёнок справился с заданием, если самостоятельно, без ошибок рассортировал овощи и фрукты и назвал предметы и их свойства на татарском языке.

2. «Җиләк-җимеш һәм яшелчә бакчасы»

Уенның максаты: алма, кыяр, кәбестә, суган, кишер, бәрәңге зур, кечкенә, матур, тәмле, баллы, яшел, сары, кызыл, файдалы, бер, ике, өч, дүрт, биш, алты, җиде, сигез, тугыз, ун сүзләрен сөйләмдә ныгыту һәм активлаштыру өчен уен ситуациясы тудыру.

Тәрбияче өчен бурычлар:

дидактик: яшелчә һәм җиләк- җимешләр һәм аларның зурлыгын, төсен, билгеләрен белдерүче сүзләрне, ун эчендә санауны диалогик сөйләмдә кулланырга өйрәтү һәм ныгыту;

үстерелешле: бәйләнешле сөйләмне, хәтерне, игътибарны, уйлау сәләтен, вак моториканы үстерү;

тәрбияви: хезмәткә мәхәббәт тәрбияләү.

Бала өчен уен бурычлары:

1. Кәрҗингә яшелчә һәм җиләк-җимешләрне җый, аларның исемен, төсен, зурлыгын татар телендә әйт.
2. Җиләк-җимешләрне агачка эл, ә яшелчәләрне түтәлләргә утырт, аларның исемен, төсен, зурлыгын, санын әйт.
3. Табышмакның җавабын тап, яшелчә һәм җиләк-җимешнең исемен татар телендә әйт.
4. Тәрбияченең сурәтләве буенча нинди яшелчә һәм җиләк-җимеш турында сүз барганын бел һәм җавабыңны татар телендә әйт.

Кагыйдәләр:

оештыру кагыйдәсе: уенда ике яки берничә бала уйнарга мөмкин.

дисциплинар кагыйдә: кемнең исеме “О” хәрефенә башлана, шул беренче уенчы була.

уен кагыйдәсе: кем биремне дөрес башкара, шул җиңә.

Әзерлек эше: тәрбияче балалар белән яшелчә һәм җиләк- җимешләрнең файдасы, аларның билгеләре, аермалыклары, ничек итеп яшелчә һәм җиләк-җимеш бакчасында өлкәннәргә булышу турында әңгәмә кора.

Сораулар:

1. Нинди җиләк- җимеш һәм яшелчәләр беләсез?
2. Аларның нинди файдасы бар?

Эчтәлек

Әбинең бакчасында уңыш өлгергән. Яшелчә һәм җиләк- җимешләрне җыярга ярдәм итәргә кирәк.

Уен барышы

1. Бала бакчада уңыш җыя, һәр җыйган яшелчә һәм җиләк-җимешләрне элмәккә элә һәм алар турында исемен, үзенчәлекле билгеләрен әйтеп сөйли. Кәрзиндәге уңышның күләмен саный.
2. Тәрбияче балаларга рус телендә табышмаклар әйтә, балалар яшелчә һәм җиләк- җимешнең җавабын татар телендә әйтә.
3. Тәрбияче яшелчә яки җиләк- җимешне тасвирлый, ә бала җабавын әйтеп бирергә тиеш. (Мәсәлән, әче, зур, сары, файдалы. Җавап: суган.)

Уен атрибутлары: җиләк-җимеш һәм яшелчә бакчасы, яшелчә, җиләк-җимеш сурәтләре, элмәкләр.

Нәтиҗә: бала бу биремне, мөстәкыйль рәвештә, хаталарсыз башкарды, яшелчә һәм җиләк- җимешләрнең билгеләрен татар телендә дөрес атап кәрзингә җыйды.

3. «Помогаем маме»

Цель игры: создание игровой ситуации для закрепления и активизации в речи  следующих слов: күлмәк, чалбар, футболка, сарафан,  матур, пычрак, чиста, кызыл, зәңгәр, яшел, сары, ю, бер, ике, өч, дүрт, биш, алты, җиде, сигез, тугыз, ун.

Задачи для педагога:

дидактическая: закрепить и научить использовать в диалоговой речи слова, обозначающие название предметов одежды и их свойства (цвет), счет;

развивающая: развивать связную речь, память, внимание, мелкую моторику;

воспитывающая: воспитывать трудолюбие, желание помогать маме в домашних делах.

Игровая задача для ребенка:

– сложи грязное белье в стиральную машину и расскажи о каждом предмете  и его свойствах на татарском языке;

– чистое белье развесь с помощью прищепок на веревке.

Правила:

организационные: в игру можно играть вдвоем или небольшой подгруппой.

дисциплинарные: первым начинает играть игрок, чье имя начинается на букву «О» (или любой другой признак); следующий игрок начинает выполнять задание после того, как предыдущий закончит;

игровые: выигрывает тот, кто правильно, без ошибок выполнит все задания.

Предварительная работа: беседа воспитателя с детьми о том, что необходимо помогать маме в домашнем труде.

Вопросы:

1. Что необходимо делать, чтобы выглядеть красиво и опрятно?
2. Предложи варианты своей помощи по дому.

Содержание: мама попросила помочь ей в работе по дому. Необходимо постирать белье и развесить его на веревке.

Игровые действия:

1. Ребенок складывает грязное белье в стиральную машину и рассказывает о каждом предмете. Пример: грязное синее платье.
2. Чистое белье с помощью прищепок развешивает на веревке. Пример: чистая желтая рубашка.

Игровые атрибуты: страницы со стиральной машиной и веревкой для сушки белья, изображения предметов одежды, прищепки.

Результат: ребёнок справился с заданием, если самостоятельно, без ошибок  назвал предметы одежды и их цвета, количество на татарском языке.

3. «Әнигә булышабыз».

Уенның максаты: күлмәк, чалбар, футболка, сарафан, матур, пычрак, чиста, кызыл, зәңгәр, яшел, сары, ю, бер, ике, өч, дүрт, биш, алты, җиде, сигез, тугыз, ун сүзләрен сөйләмдә ныгыту һәм активлаштыру өчен уен ситуациясы тудыру.

Тәрбияче өчен бурычлар:

дидактик: киемнәр һәм аларның билгеләрен, төсен белдерүче сүзләрне, ун эчендә санауны диалогик сөйләмдә кулланырга өйрәтү һәм ныгыту.;

үстерелешле: бәйләнешле сөйләмне, хәтерне,  игътибарны,  вак моториканы үстерү;

тәрбияви: хезмәткә мәхәббәт, өй эшләрендә әнигә булышу теләге тәрбияләү.

Бала өчен уен бурычлары:

1. Пычрак киемнәрне кер юу машинасына сал һәм һәр киемнең билгеләрен татар телендә әйт.
2. Чиста киемнәрне каптыргычлар ярдәмендә кер бавына эл.

Кагыйдәләр:

оештыру кагыйдәсе: уенда ике яки берничә бала уйнарга мөмкин;

дисциплинар кагыйдә: кемнең исеме “О” хәрефенә башлана, шул беренче уенчы була;

уен кагыйдәсе: кем биремне дөрес башкара, шул җиңә.

Әзерлек эше: тәрбияче балалар белән өй эшләрендә әнигә булышу турында әңгәмә кора.

Сораулар:

1. Чиста һәм матур булу өчен нәрсә эшләргә кирәк?
2. Өйдә нинди эшләрдә булышасыз?

Эчтәлек. Әни өй эшләрендә булышуыбызны сорады. Безгә пычрак керләрне юып бауга эләргә кирәк.

Уен барышы

Бала пычрак киемнәрне кер юу машинасына сала һәм шул ук вакытта бу киемнәр турында сөйли (мәсәлән, пычрак зәңгәр күлмәк). Аннан соң чиста керләрне кер каптыргычлары ярдәмендә бауга элә һәм шулай ук һәр кием турында сөйли (мәсәлән: чиста сары күлмәк).

Уен атрибутлары: кер юу машинасы, кер киптерү өчен бау, кер каптыргычлары, киемнәрнең сурәтләре.

Нәтиҗә: бала бу биремне, мөстәкыйль рәвештә, хаталарсыз башкарды, киемнәрнең билгеләрен татар телендә дөрес атады.